Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
23
KomentujączarzutMiriamawobecKasprowiczaz1894roku,Ortwinza-
uważał:DPoglądyMiriamabyłyzgruntufałszyweiprzedewszystkimnieopar-
tenabezstronnych,czystoestetycznychiobiektywnychzałożeniach.Punktu
ciężkościdopatrywałsiębowiemniewformieujęciailirycznegowzruszenia,
alewjegoprzedmiocie,wsamymtemacie,któryjakotakijestwliryceczynni-
kiemnieistotnym”71.Chodziłoowiarygodnąizobiektywizowanąrekonstrukcję
strukturydanegoświatawsposóbumożliwiającyrecypowaniegopodobnie
przezwieleosób(różnicedotyczyłybyelementówdrugorzędnych).
Określeniedwóchelementów:istotnychcech,motywówtwórczościoraz
indywidualnychwartościduchowych(ojczyznyduchowej)artystynapodstawie
budowyijęzykowejformyutworustaćsięmiałometodąprzejściaodDja”twór-
cydoDmy”odbiorców.Celemwkrytycebyłrodzajsyntetycznegoskrótu(abs-
trakcyjnejlubanalitycznejsyntezy).Imbardziejuogólnionecechy,tymlepiej.
Odznaczenia(określeniacechistotnychutworu)przechodzićmożnabyłodo
aksjologii-ocenyrekonstruowanychwartościduchowych,kształtująctymsa-
mymichkanondlawspólnoty.
Dziełotraktowanozatemwkrytycelwowskiejjakoznakdanyinnymprzez
osobęiutrwalonywpewnymmateriale,akażdaosobastanowiłaświatdlasie-
bie72.Możnatudostrzecantycypacjękrytykipersonalistycznej,oczymmowa
będziewzakończeniu73.
Powagęzadaniakrytykawyznaczałaodpowiedźnapytanieotreśćiwartość
indywidualnychprzeżyćdlakultury(Irzykowski)lubdlaDcałokształtużycia
duchowegonarodu”(Ortwin).Torównieżstanowiłokryteriaobiektywizujące.
Cechącharakterystycznąpodmiotowo-przedmiotowegocharakterukrytyki
lwowskiej,tym,cojąodróżniaodmodelukrytykinp.Matuszewskiego,było
bowiemtakżezaangażowaniewdiagnozowanieimodelowanierzeczywistości
(indywidualnej,społecznejlubnarodowej),bezrezygnowaniazpostulatuauto-
nomiisztuki.BliskośćtegomodeludoDaktywistyczno-antropologicznegosta-
nowiskaBrzozowskiego”74,pojętegojakouświadamianieirozwiązywanieza-
71O.Ortwin,PodstawylirykiKasprowicza,[w:]ŻF,s.166.
72Zob.TymonTerlecki,Krytykapersonalistyczna.Egzystencjalizmchrześcijański,Warszawa
1987,s.27.
73Otym,żewmłodopolskiejkrytycewykrystalizowałasiękoncepcjanazwanapóźniej
krytykąpersonalistycznąiżemiałaonawpływnaprocedurywartościowania,wspomniał
wprzypisiedoksiążkiokrytycemłodopolskiejEkspresjaiempatiaMichałGłowiński(s.208).
ArgumentynarzeczzaliczeniaDmłodopolskiego”Irzykowskiegodonurtupersonalistycznej
krytykiprzedstawiatakżenp.SylwiaPanekwksiążceKrytykwprzestrzeniachliteraturyifilo-
zofii.OmłodopolskichwypowiedziachpolemicznychKarolaIrzykowskiego,Poznań2006.Por.także
np.MariaGołębiewska,Irzykowski.Rzeczywistośćiprzedstawienie.OtezachfilozoficznychKarola
Irzykowskiego,Warszawa2006,s.110.
74OkreślenieRyszardaNycza,Językmodernizmu,s.120.
