Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
arbitralnym,awjakimstopniustanowiprzejawpostulowanejprzed-
doświadczeniowejrzeczywistości.Inaczejmówiąc,wrozdzialeporu-
szamkwestięstopnia,wjakimobrazświatajestreprezentacjąjęzyka
ikultury(rozumianychjakowmiaręzazębiającesięporządkisymbo-
liczne,lubteżsemiotycznesystemy),awjakimstanowireprezentację
samejpostulowanejnobiektywnej”czyintersubiektywnejrzeczywisto-
ści.Frapującepytanieoprzygodnośćjęzykaikulturymaznaczenie
kluczowenietylkodlaantropologii,nieobcejestrównieżjęzykoznaw-
stwu,czegodowodzietnolingwistykainspirowanapracamiW.von
Humboldta,E.SapiraiB.L.Whorfa,czyteżkwestiaarbitralności
wstrukturalizmieF.deSaussure’a,zrelacjonowanamiędzyinnymi
przezT.deMaura(SAUSSUREDE1996:381—428).
Wczwartymrozdzialeporuszonokwestiękategoryzacji,wokółktó-
rejosnutajestcałaargumentacjapracy.Próbujętutajwykazać,że
teoriękategoryzacji,którawramachjęzykoznawstwakognitywnego
wiązanabywazpłaszczyznąleksykalnąjęzyka,możnazastosować
równieżdookreślaniaszerszychjednostekjęzyka—czytosądu(opi-
nii),czyteżsamejnarracji.Narracjęmożnarozumiećjakonporządko-
wanie”fragmentówdoświadczanejrzeczywistościprzezfabułęwdro-
dzetransformowaniadoświadczonychtreściwnłańcuchy”zdarzeń,
uporządkowaneprzezrelacjeprzyczynowo-skutkowe,kształtującesię
podwpływemspecyficznegosystemu,charakterystycznegodlakażde-
gogatunkunarracyjnego.Przyjmujemy,żepodobnyproces,którypo-
leganawybiórczymzapominaniuiktórywsemiotyceokreślany
bywamianemsemiozy,możnauważaćzaprzypadekkategoryzacji
udostępniającejświatczłowiekowidziękiwzględnemuuproszczeniu
iunieruchomieniutegożświata.Jeślirozumiećkategoryzacjęwten
właśniesposób,zajejspecyficznyprzypadekuznaćmożna—oprócz
reprezentacjidoświadczanejrzeczywistościwpostacipotocznejnarra-
cji—równieżkluczowądlateoriifolklorupamięć.Przejawemtenden-
cjidokategoryzacjijestmiędzyinnymiopartynatwórczymzapomina-
niuprocesfolkloryzacjitekstuczyidealizacjibohaterawfolklorze,jest
nimtakżeformulicznośćtekstuorazwmiarętrwałamorfologia,którą
odznaczasięzwłaszczabajkamagiczna(PROPP1999).Formąkategory-
zacjirozumianejjakoprocesporządkowania—upraszczaniaiutrwa-
lania—rzeczywistościjestwreszciesamomyśleniemagiczne.To
wgruncierzeczypodstawowapropozycjaprzedstawianejpracy.
Problemrelatywizmujęzykowegoikulturowego,którydotyczyteo-
riikategoryzacji,odnosisięwrównymstopniudokonstruowania
fabuły,czylinprzekładu”wmiaręróżnorodnegoizmiennegoświata
doświadczanego,natrwałyiwzględnieuporządkowanyświatprzed-
stawiony.Mechanizmypotocznegokonstruowaniafabułymogąbyć
10
