Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Kategoriebóstwpanteonutybetańskiego
takichjak:lgnięciedoczegoś,odpychanielubobojętnośćoraz
ichodmianyikombinacje(np.pożądanie,gniew,duma,zazdrość
itp.)2.Sąoneuważanezatzw.uciążliwości,przeszkadzające
emocjeistanymentalne(sanskr.kleśa,tyb.nyon-mongs)3.Wszel-
kiedziałaniaczychoćbysłowalubmyślipodejmowanepod
wpływemtychemocjimająnieśćkarmiczneskutkiiowocować
konkretnąformąiokolicznościamiżycia.Dopókiniewyczerpie
sięDpaliwo”,jakimsąoweemocjeorazleżącauichpodstaw
nieznajomośćnaturyrzeczywistości,dopótyistotymusząsię
odradzać.Tenawracającenarodziny,nadktórymiistotyniemają
kontroli,określasięmianemsansary(
saÉsÀra
;<khor-ba).
Wobrębiesansarybuddyzmwyróżniatzw.trzysfery(sanskr.
triloka):pożądania,sferęzformąibezformy4,awnichsytuuje
pięćbądźsześćgłównychklasistot5:istotpiekielnych,duchów
(głodnychduchów;sanskr.preta;tyb.yi-dvags),zwierząt,ludzi
ibogów(wpóźniejszychklasyfikacjach,wtymm.in.wbuddy-
zmietybetańskim,wymieniasięjeszczepółbogów-asura*;lha-
ma-yin).Każdaztychklasjestskorelowanazjednąemocją,
uważanązadominującą:istotywpiekłachzgniewem,duchy
zzachłannością,zwierzęta-głupotą,ludzie-pożądaniem,pół-
bogowiezzazdrością,bogowiezaś-dumą6.
2
Tekstytantrwzmiankują84000takichemocji.
3
MatthieuRicardzauważa,żechoćwjęzykuangielskimterminDkleśa”
przyjęłosiętłumaczyćjakoDemocje”,bądźDdestrukcyjneemocje”,
wkoncepcjibuddyjskiejchodziraczejoto,Dcowarunkujeumysł
isprawia,żeprzyjmujeonpewienoglądalbopunktwidzeniarzeczywi-
stości”,któryjestzniąniezgodny-DanielGoleman,Emocjedestruk-
cyjne,jakmożemyjeprzezwyciężyć?DialognaukowyzudziałemDalajla-
my,tłum.A.Jankowski,DomWydawniczyRebis,Poznań2003,s.127-
128;zob.równieżtamże,s.121.
4
Zob.np.
AõguttaraNikÀya
XI,68;
DÁghaNikÀya
I,228;III,334.
5
AkiraSadakata,GóraSumeruikrainaSukhawati.Zaryskosmologiibud-
dyjskiej,tłum.M.Kanert,ModerskiiS-ka,Poznań2000,s.115-116.
*Zob.SłowniczekwybranychtybetańskichduchówzamieszczonywAnek-
sie;stosujęwnim-wporządkualfabetycznym-zapisfonetycznynazw
sanskryckich,oileniechodzioduchyrdzennietybetańskie.
6
Szerzejnatentemat-PatrulRinpocze,SłowamistrzaSamantabhadry,
tłum.J.Grela,WydawnictwoMandala,Warszawa1996,s.65-113.
