Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Początki.PrzedSokratesem
16
624–546p.n.e.),wedługArystotelesaupatrujeźródłoprzyrodyw
czymśmaterialnym,wjakimś„pierwotnymalbopodstawowym
tworzywie”,wwodzie.(Ponieważświatwyjaśniaprzezjednątyl-
ko–gr.monos–zasadę,takisposóbmyślenianazywasięmoni-
zmem.)ZapomocąwodyTaleswyjaśniateżniezwykłezjawiska
przyrodnicze;takwięcfilozofiaprzyrodyinaukaprzyrodniczau
niegozachodząnasiebie.Zarazemproblematyzujeipozbawiamo-
cywyjaśnieniamityczne,wczympobrzmiewajużkrytykareligii:
TalestłumaczyłtrzęsieniazieminiejakoingerencjęPosejdona,
leczruchemwód,naktórychZiemiaunosisię„niczymdrewniana
szczapa”.Ponadtozaproponowałwyjaśnieniedorocznychwy-
lewówNiluorazprzewidziałzaćmieniesłońca28maja585r.
p.n.e.OdTalesapochodząteżniektóreściśleogólnetwierdzenia
geometrii,międzyinnyminazwanejegoimieniemtwierdzenie,że
obwodowykąttrójkątawpisanegowpółokrągzawszejestkątem
prostym.WodnośnymdowodzieTalesokazujesięnietylko
wybitnymmatematykiem.Dokonujetakżezasadniczegodlafilo-
zofiiprzejściadowypowiedzipowszechnieważnych.
Wedługsłynnejanegdoty,przekazanejprzezPlatona,Tales
miałbyćwzoremcharakterystycznejdlafilozofaniezaradności
życiowej:wyśmiałagotrackasłużąca,ponieważpodczasprze-
chadzki,gdybyłpogrążonywobserwowaniunieba,wpadłdo
studni.Przeciwrzekomejniezaradnościprzemawiająjednak
informacjeoważnychradachzzakresupolitykiimądrości
życiowej,któreTalesformułowałwpostacisentencjiizasprawą
którychzaliczanogojakojedynegospośródfilozofówdo
SiedmiuMędrców:„Niebogaćsięwnieuczciwysposób”;
„Bezczynnośćjestirytująca,nieopanowanieszkodliwe,brak
wykształceniatrudnydozniesienia”;„Raczejpozwól,byci
zazdrościli,niżmielibywspółczuć”i„Znajmiarę”.Taleswykazał
siętakżedalekowzrocznościąwinteresach:gdywytykanomu
ubóstwo,to,przewidującnapodstawieswejwiedzyastronomicz-
nejznacznyurodzajoliwek,jeszczewzimiewydzierżawił
wszystkieprasydotłoczeniaoliwyipodczaszbiorówdorobił
sięznacznegomajątku.Arystoteleswyciągastądwniosek,że„dla
filozofówłatwąjestrzeczązgromadzeniebogactwa,jeślitylko
zechcą,tylkożenietojestcelem,doktóregoichwysiłkizdążają”.
ZasadaTalesa,woda,nastręczatrzytrudności,nadktórych
rozwiązaniembędąpracowaćnastępnifilozofowie.Popierwsze,
wieloznacznajestfunkcjatejzasady.Czychodzituocoś,zczego
wszystkosięskłada(„wszystkojestwodą”),czyraczejocoś,
zczegowszystkopowstaje(„wszystkopochodzizwody”)?Nie
wiadomoteż,czyzasadataobowiązujebezpośrednio,czytylkow
