Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jestmantykorą18.Maonagłowęmłodejdziewczynyoregular-
nych,choćpozbawionychwyrazurysach,atakżeludzkiedłonie
igórnączęśćkorpusu,przybranąwsuknię.Natomiastresztajej
ciałamaformęzwierzęcą,jestonopokrytełuskąiwyrastają
zniegopotężnelwiełapyzpazurami,atakżeogonkończący
siężądłem,którefiguratatrzymawprawejdłoni,lewąpodając
osobompierwszoplanowym-czylizajętympieszczotamiWe-
nusiKupidynowi-plastermiodu.Jesttowięcponowniefigura
symbolizującaniebezpieczną,zdradliwąobłudę,copodkreśla
dodatkowotypowydlamanieryzmugestmalarskipolegającyna
lustrzanymodwróceniusymetriioburąktejistoty.
Alejeszczewpołowiesiedemnastegowiekupolskiuczony
szkockiegopochodzeniaJanJonston(1603-1675)włączyłman-
tykorędorejestruzwierzątczworonożnych,któreopisałwswoim
dzieleHistorianaturalisdequadripedibusopublikowanympo
razpierwszyw1657roku.Uznawanojąwięcwówczaswciąż
zastworzenierealnieistniejące.
Wnaszychzaśczasach-bezwzględunadziedzictwooświe-
cenia,naukowyświatopoglądiinnetegotypuzjawiska-na
portaluYouTubemożnaznaleźćfilmikiukazującensensacyjne”
nagranianzwierzątzludzkągłową”,alicznekreacjewuniwersum
popkulturowym,zwłaszczawgrachkomputerowychtypufantasy,
zapewniająmantykorzezdrowyżywot,podobniejakjejlicznym
towarzyszkomzdawnychzoologiifantastycznych.
Comamiećwspólnegomantykorazencyklopedią?Otóż
przyglądającsięfunkcjom,jakiepełniłaencyklopediawdziejach
kulturyeuropejskiej,możnazauważyć,żejejwysokaranga,za-
równojakowytworuinarzędzialudzkiejuczoności,jakijako
prestiżowegoprzedmiotuwyposażeniaczłowiekanowoczesnego,
wynikawdużejmierzezjejdwojakiegoiwistocieniejasnego
statusu-jestbowiemencyklopedia,jakjużtuzasugerowałem,
18Niektórzybadaczetwierdzą,żejesttosfinks,jednaksfinksyniemie-
wająwtradycjiikonograficznejżądeł.Zob.JohnF.Moftt,AnExemplary
HumanistHybrid:Vasari’s“Fraude”withReferencetoBronzino’s“Sphinx”,
nRenaissanceQuarterly”1996,vol.49,no.2,s.303-333.Por.też:Grażyna
Bastek,Rozmowyobrazów,t.1,Warszawa2020,s.200-201.
22
