Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
narzędziemzarazemorganizacji,jakiodzwierciedleniaświata
rzeczywświeciesłów,nieodgrywającjednakżadnejztychról
wsposóbkonsekwentnyiskutecznypraktycznie.Encyklope-
diawkulturzeZachodujestwięcksiążkowąnmantykorą”wtym
sensie,żemanciało”zrzeczyingłowę”zesłów-toznaczy:łączy
hybrydycznieporządkimaterialnyitekstowy-iztegopowodu
bywaniebezpiecznadlaludzi,łudzącichumysływizjądosko-
nałegoładuistnienia,azarazemjestwpewnychsytuacjachido
pewnegostopniaużyteczna,wjednostkachskłonnychdopoświę-
caniarzeczynarzeczsłówwzbudzazaśczęstosilnąfascynację
inpożera”ichumysłysiłąswojejpozornejwszechogarniającej
uniwersalności,nadającąjejwładzęsubstytuowaniaświatama-
terialnegonaużytekumysłuwpostacipodobizny-osobliwej,
odkształconejipozbawionejjakościzmysłowych.
Teluźnemetaforycznesupozycjezostanąprzynajmniej
wpewnymstopniuugruntowanewtreścitejksiążki.Niebędzie
jejprzedmiotemhistorycznezrelacjonowaniedziejówencyklope-
dii(chociażtakiejcałościowejmonografiiprzedmiotujakdotąd
niesporządzono),leczprześledzeniewczesnychstadiówrozwo-
jujejideikulturowej,rozwojukoncepcjinencyklopedii”jako
jednegozespecyficznychprzejawówzachodniejkulturypiśmien-
nej,znaciskiemnajejwewnętrznąstrukturęisposobyorganizo-
waniaiodzwierciedlaniawniejrzeczywistościpozatekstowej.
Abyniecowyraźniejustalićpolemyślenia,należyterazpodać
definicjęencyklopedii-iwydawałobysięwtymkontekścienie-
uniknione,żenależyjązaczerpnąć,przynajmniejprowizorycznie,
zniejsamej.JednakwjedenastymwydaniuBritannikiz1911roku
(wydanietomożnauważaćzasummęwiedzyzgromadzonejprzez
cywilizacjęZachoduwprzededniujejkatastrofyz1914roku)
hasłoencyclopaediazajmujedwadzieściasześćszpalt(tom9,
s.369-382)ijegocytowanieinextensoczychoćbywwiększych
partiachraczejniejestmożliwewksiążcenieeksperymentalnej.
Cowięcej,niemalcałośćtegohasławypełniaszkicdotyczący
historiiencyklopedii.Należyzatemzwrócićsiędokrótszychujęć.
Niepomożenamjednakrównieżmatkawszystkichnowoczesnych
encyklopedii,czyliEncyklopediaDenisaDiderota(Encyclopédie
24
