Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MariuszLeńczuk
tościnajdawniejszezabytkijęzykapolskiegozapisanenietylkonamarginesach,
aletakżenawewnętrznychczęściachokładek,wyklejkach,nakartachwzmac-
niającychitytułowych.Jakmożnasądzić,właśnietapraktykaprzyczyniłasiędo
synonimicznegostosowaniawliteraturzeprzedmiotumiędzyinnyminastępują-
cychokreśleń:marginalia,drobnezabytkijęzykapolskiego,dopiski,drobnewier-
sze,„rzeczyulotne”
,komentarze,glosy,fragmenty,notatki,któremiaływskazy-
waćzarównonamiejscezapisu,jakiniewielkirozmiarjęzykowychzabytków.Na
obecnerozumieniepierwszejzwymienionychnazwwpłynęliedytorzytekstów
dawnych,którzyniezawszeprecyzyjnierozpoznawaliinazywaliśredniowiecz-
nezabytki,asamterminstosowali,mającgłównienauwadzeumiejscowienie
dawnychzapisków–pozatekstemgłównym–anieichkwalifikacjęgatunkową,
cowkonsekwencjiprzyczyniłosiędoposzerzeniasemantycznegozakresupoję-
cia,atymsamymdojegomniejszejwyrazistościznaczeniowej.
Wtakszerokimujęciuzróżnicowanieśredniowiecznychmarginaliówjestbar-
dzoduże.Sąwśródnichkrótkienotkibędącekomentarzamidotekstugłównego,
uwagiczytelnicze,glosyobjaśniające,wypisywpostacidwu-lubtrzywyrazowych
podtytułówsłużącedonawigacjipotekście,odnośnikidośredniowiecznychian-
tycznychautorów,incipitymodlitwlubcałemodlitwy,glosariuszeisłowniczki,
krótkiewypisybiblijneniemającezwiązkuztekstemgłównymiwieleinnych,
różniącychsiętreściąiformądawnychśladówużytkowaniamanuskryptu.
Wśródmarginaliównajchętniejprzytaczanychprzezbadaczynajliczniejszą
grupęstanowiąkrótkiekomentarzeiaforyzmyofrywolnymlubprzysłowiowym
charakterze,naprzykład:„Dumbibopiwo,statmihikolanokrzywo”4;„Laudate,
księża,Paszkazkaźni,boradpijepiwopołaźni”5;„Gorzetemunadworze,komu
sięleczyćgorze”
;„Mamjamężapuchnacza6,jamudawamgrochu,aonchce
kołacza”7;„Pijpiwo,miłytowarzyszu”8;„poszlipopiwo.Amen”9.Zewzględu
naswojekulturowe,społeczneihumorystycznezabarwieniezapiskiteciesząsię
niezmiennąpopularnością,jednakdodziśniedoczekałysięgruntownego,mo-
nograficznegoopracowania.Przyczyntakiegostanumożnadoszukiwaćsięwich
4BibliotekaNarodowa(dalej:BN),rkps8076II,k.120r(dawnasygn.5636II).
5BibliotekaZakładuNarodowegoim.OssolińskichweWrocławiu(dalej:Ossol.),
rkps824/I,k.405v.
6Puchnacz–Igrubas’;wcytowanymkontekścieraczejIłakomczuch’.Zob.Słownikstaro-
polski.T.7:Póć-Rozproszyć.Red.S.Urbańczyk.Kraków1973–1977,s.396(hasło:Puchnacz).
7BibliotekaUniwersytetuLwowskiego,rkps33/II(dawnasygn.2C40).Wdotych-
czasowychpublikacjachnieodnotowanonumerukarty,wszyscybadaczepowtarzają
informacjęzaedycjąAleksandraBrücknera:Zrękopisówpetersburskich.[Cz.]3:Powieści.
„PraceFilologiczne”1899,T.5,z.2,s.372.
8BibliotekaJagiellońska(dalej:BJ),rkps5230,k.224v.
9Zob.rkpsBJ825,k.59v.
