Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Ogólnepojęciewartości
wyższąwartośćniżsok,dlategożeczas„produkcjinaturalnej”ma
charakterwartościotwórczy,ipotraktowaćtojakouzupełnienie
Marksa.
PrzekonanieMarksa,żepracajestjedynymźródłemwartości,
możnabyuzasadniaćtak:tylkoludzkapracastwarzawartość,na-
tomiastprzyrodaniejestwartościotwórcza.Działająwniejprzy-
czynyiskutki,bodźceireakcje,jakieśformyteleonomii,leczani
śladuwartościowania.Jeślizaśchodzioświatludzki,towartością
dlaczłowiekjestprzedewszystkimdrugiczłowiek.Towarymają
wartość,gdyżjestwnichuprzedmiotowionapracaczłowieka,
czylipewienfragmentczasujegożycia-wszystkiego,cotakna-
prawdęczłowiekposiada.Wartośćdlaczłowiekamająteżdobra
niebędąceproduktamiludzkiejpracy,leczwtymwypadkujestto
jużwartośćinnegotypu-wartośćużytkowa.
1.3.Wartośćawartośćwymienna
Wieluautorówwskazuje,żenależyodróżnićMarksowskąkatego-
rięwartościwogóleodpojęćwartościużytkowejiwartościwy-
miennej.RudolfKronsteinpisze:„WprzeciwieństwiedoRicarda
Marksniebadabezpośrednio,cookreślawartośćwymiennądóbr,
leczrozróżniatrzeci«rodzajwartości»-«wartość»poprostu”39.
„Cechąjakościowąwartościjakotakiej-zauważaJerzyOsiatyński
-jestspołecznystosunekprodukcjipowstającynagrunciespo-
łecznegopodziałupracyiodosobnieniaproducentów”40.Ilościo-
wymzaśjejaspektemsą„nakładypracy(abstrakcyjnej)społecznie
niezbędnedowytworzeniaposzczególnychproduktów”41.Ponie-
ważjednakpodziałpracyiodosobnienieproducentówsąprzesłan-
kamiwymiany,ailościowąstronęwartościokreślasięrelacyjnie
39R.Kronstein,
DieDisskusionumdieArbeitswerttheorie
,DruckereiH.Weiss,Wien1946,s.39.
40J.Osiatyński,
41Tamże.
Kapitał,podział,wartość
,s.309.
35
