Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Dominacjaujęćsocjolingwistycznychiichkrytyka
wempirii.Tymczasemwydajesięononiezbędne,bynaukowolegitymizowaćwiele
spośródgeneralizacjiformułowanychprzezsocjolingwistów:
Niemniejwartozauważyć,żeteoriasocjolingwistyczna,ilustrowanazapomocąprzywołanych
przykładów,pozostawałaeklektyczna,aposzczególneosiągnięciateoretyczneczyniłyniewiele
wysiłku,byrozmawiaćzesobąnawzajem.Zpewnościąniebyłotomyślenieopartenadanych
teoretyzowanychindukcyjnie,czegowymagałabyteorianaukowa17.
Uspójnienie,poszerzeniebazyempirycznejorazpogłębieniedorobkuteore-
tycznegosocjolingwistykiniewątpliwiepomogłobyzniwelowaćistotnezarzutypod
adresemdyscypliny,którejeszczenapoczątkulat90.XXwiekudobitniesformułował
m.in.,przywoływanyprzezCouplanda,GlynWilliams.Wświetlejegoargumentacji,
teoriesocjolingwistyczne,zdominowawszyprzestrzeńbadańnadzwiązkamijęzyk-
-społeczeństwo,znaczącozdeformowałyrozwójbadańwtymobszarze.Zniekształ-
ceniawynikająprzedewszystkimznierównomiernejuwagi,jakąsocjolingwiści
udzielająobufenomenomwspółkształtującymichpolebadawcze,awięcjęzykowi
orazspołeczeństwu.Dysbalanstenwyrażasięwfakciezakotwiczeniarefleksjisocjo-
lingwistycznejprzedewszystkimwteoriachlingwistycznych,aniesocjologicznych.
Tonatomiastnierzadkoskutkujepogłębionymrozeznaniemwobszarzestruktury
orazfunkcjonowaniajęzyków,aletakżewyrazistymniezrozumieniemistotymecha-
nizmówiprocesówspołecznych.
ProblempowyższyJoshuaFishmanwsłowiewstępnymdopracyWilliamsa
wyraziłnastępującymisłowy:
PodczasLetniegoInstytutuLingwistycznegowroku1964,kiedytonarodziłasięamerykańska
socjolingwistyka,dziesiątkauczonych,którzywyrażalikluczowezainteresowaniewprzedmio-
cieukonstytuowaniatejdziedziny,studiowałaispierałasię,bynadaćjejkształt.Okołopołowa
znichbyłalingwistamiiokołopołowasocjologami,leczwtokuformowaniapola,jakrównież
jegonagłej,zyskującejzasięgświatowyramifikacjipoprzezpublikacje,konferencjeorazkursy,
połowalingwistycznawyraźnieistaleprzeważałanadpołowąsocjologiczną.Dlaczegosocjo-
logiastałasięmłodszym(lubwręczniemym)partneremwprocesieformowaniasocjolingwi-
styki?Prawdopodobnieistniejewielepowodów,dlaktórychtaksięstało(inadaljest).Zgodnie
zmoimsposobemmyśleniaotejkwestii,byłtoprzedewszystkimrezultatdwustulatrozwoju
nowożytnejsocjologii,wtokuktórychpojęciomjęzyka,grupjęzykowychorazzorientowanych
językowoprocesówgrupowychpoświęconobardzomałouwagi.Zgodnieztym,nowoczesna
socjolingwistykanarodziłasię,skupiającsięnaproblemach,teoriachorazmetodach,zktórymi
zaznajomienibyliżyczliwilingwiści,wszczególnościlingwiścizorientowaniantropologicznie.
Problemyte,teorieorazmetodyzdecydowanienieuwzględniałyzagadnieńsocjologicznych.
Każdynowypoczątekmusiczerpaćztego,cobyłoprzednim,toteżlingwistykaantropologicz-
na-odSapiradoFergusona,GumperzaorazHymesa-byłatym,copoprostubyłowcześniej.
Stanowiłotozarównouświadamiany,jakinieuświadamianypunktwyjściasocjolingwistyki,
toteżstronaspołecznapłaciłaodtądnieuniknionącenę,szczególniewangielskichoraznie-
17Tamże,s.3.
29
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
