Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Studianadpolitykamijęzykowymijakoprzestrzeńkonkurencjiinterdyscyplinarnej
mieckichkręgachsocjolingwistycznych,któredługopozostawałypowiązaneorazzestrojone
zesobązarównointelektualnie,jakimetodologicznie18.
WświetleargumentacjiWilliamsa,socjolingwistyczneinterpretacjeuwikłania
językawspołeczeństwoorazspołeczeństwawjęzykwprzeważającejmierzestanowią
zaledwiepochodnezdroworozsądkowejamerykańskiejfilozofiispołecznej.Tejjednak
nienależylekceważyć,gdyżniepozostajeonaanineutralna,aniniewinna.Naniej
ufundowanajestnietylkookreślonawizjajęzykaorazrelacjimiędzyjęzykowych,lecz
równieżprocesuhistorycznegoorazjegoinstytucjonalizacji.Wizjataopierasięna
miciepostępu,zakorzenionegowszczególnościwemancypacyjno-krytycznejmyśli
oświeceniowej.Tymsamymujejpodstawodnajdujemyideę,wedługktórejludzkość
zmierzakustworzeniuperfekcyjnieniedyskryminacyjnego,demokratycznegomo-
deluracjonalnejkoegzystencjispołecznej19.
Wiarapowyższawymagajednakeliminacjiokreślonychwzorcówkulturowych,co
dlawieluludzioznaczaunicestwieniewartościważkichisensotwórczych.Prowadzi
onadozawężeniahoryzontupoznawczegobadańnadrelacjąjęzyk-społeczeństwo,
współtworzącpresję,tezobligowanesą,byprzyczyniaćsiędowspomaganiamaksy-
malnegozróżnicowaniajęzykowego,czyniączeńwartośćautoteliczną.Wkonsekwencji
materiałjęzykowysocjolingwiścinierzadkozbierająwcharakterzeniejakośrodków
dowodowych,któremająwykazać,żejakaśwspólnotajęzykowacelebrujewzorce,
którewiodąkuzubożeniuzasobówkomunikacyjnychświata
20
.
Takwięcosiągnięciasocjolingwistycznenieraznieprowadządolepszegozro-
zumieniaprocesówspołeczno-językowych,pozostajączasobnikamiwyrafinowa-
nychargumentówsłużącychkrytycespołecznej.Tajednakczęstoprowadzonajest
pochopnie,zzaangażowaniemsilnychemocjiimyśleniażyczeniowego,leczbez
gruntownegorozeznaniamechanizmów,napodstawiektórychutrzymujesięczy
rozwijaspołecznanierównowagapomiędzyokreślonymijęzykami.Socjolingwistyka
dostarczawięcrozlicznychnarracjidotyczącychrelacjijęzyk-społeczeństwo,które
kreśląmapęsytuacjijęzykowejwspółczesnegoświata.Niemniejmapataczęstosłuży
doformułowanianiesprawdzonychczyniesprawdzalnychtwierdzeńdotyczących
społecznegoznaczeniazjawiskiprocesówjęzykowych.Wkonsekwencjirozwijasię
swoistamitologiapostulatówiroszczeń,którychspełnieniemiałobyprowadzićdo
przełamaniaopresjiorazukonstytuowaniasprawiedliwegoładuglobalnego21.
18
J.Fishman,Foreword:WhatCanSociologyContributetotheSociolinguisticEnterprise?,w:G.Wil-
liams,nSociolinguisitcs.ASociologicalCritique”
,London2018,s.VII-VIII.
19G.Williams,dz.cyt.,s.1in.
20Zob.np.:A.Bastardas-Boada,LinguisticSustainabilityforaMultilingualHumanity.TePlenary
SpeechfortheXLinguapaxCongresson<Linguisticdiversity,sustainabilityandpeace’,Forum2004,Bar-
celona,manuskryptlubzbiórartykułówzawartychw:R.Phillipson,RightstoLanguage:Equity,Power
andEducation.Celebratingthe60-thBirthdayofToveSkutnabb-Kangas,Mahwah-London2000.
21G.Williams,dz.cyt.,passim.
30
AdamMickiewiczUniversityPress©2021