Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EmocjewewczesnejadolescencjiIII
Kilkasłówoniektórychemocjachnastolatków
15
Przyjmujesię,żepierwszafazadorastaniaprzebiegapodznakiememocjinega-
tywnych,adopierowdrugiejfaziezaczynająprzeważaćemocjepozytywne.Jednak
przewagadodatnichlubujemnychstanówemocjonalnychzależyoddoświadczeń
społecznychnastolatków.Jeślimogąrealizowaćswojeplanyidążenia,sąrozumia-
ni,osiągająsukcesy,wówczaswichżyciuprzeważająemocjedodatnie(Obuchow-
ska,1996).Jesttowięcproceszindywidualizowany,niemniejobserwacjewskazu-
ją,żewewczesnejadolescencjiwystępujedużazmiennośćznakuemocji.
Wtymczasienastępujerozwójuczućspołecznych,którychźródłemsąsytuacje
społeczneiinterakcjezinnymi,szczególniezrówieśnikami.Wśródemocjiiuczuć
przeważają:lęk,gniew,wstyd,zazdrość,nienawiść(Obuchowska,1996).Pojawiają
sięrównieżuczuciaprzyjaźniimiłości.
Między13.i14.rokiemżyciaudorastającychnasilająsięlękispołeczne,jakna
przykładlękprzedniepowodzeniem,ekspozycjąspołeczną,odpowiedzialnością
czyprzyszłością(Oleszkowicz,Senejko,2013).Młodziludzieobawiająsięwystą-
pieńpublicznych,odpowiedziprzytablicy,mająrównieżtrudnośćzzaistnieniem
wwiększejgrupieosób,byzabraćgłosczyczućsięswobodnie.Nadajątymzacho-
waniomdużeznaczenie,conasilaproblemiwzmagalęk.Podobnieuczucielęku
wywołujądecyzjecododalszegokształceniasię,wyboruzawodu,jakiwszelkie
decyzjedotyczącesamegosiebie(Obuchowska,1996).ZbadańMariiOleś(2010)
wynika,żelękspołecznynastolatkawpływananiskąsamoocenęjakościjegożycia.
Lęktenjesttymwiększy,immniejmłodyczłowiekmógłwcześniejwspółdecydo-
waćoswoichsprawach.Dziejesiętakdlatego,żepodejmowanieodpowiedzial-
nychdecyzjipoleganauczeniusię,abrakdoświadczeniawtymobszarzesprawia,
żenawetbłahedecyzjewydająsiętrudne.Wycofywaniesię,niepewność,rozterka
mogąbyćnastępstwemograniczaniawdzieciństwiesamodzielnościiutrudniania
podejmowaniadecyzji.
Specyficznąkategoriąlękówspołecznychjestlększkolny1,związanyzinterak-
cjąnauczyciel-uczeńlubuczeń-uczeńbądźznegatywnymnastawieniemdo
szkoły,któregokonsekwencjąjeststresszkolny,afinalniebezradnośćipesymizm
ucznia(Tłuściak-Deliowskaw:Przybylska,2019).
Opróczlękumłodziludzietakżeczęstoprzeżywajągniew,któryuzewnętrz-
niasięwróżnymstopniuimożewyzwalaćzachowaniaagresywne,wyrządzające
szkodęinnym.Gniewudorastającychwynikazarównoztrudnościlubniemożno-
ścirealizacjidążeń(zfrustracji),jakimożebyćskutkiempostępowaniarodziców
1Jesttoznacznieszerszezagadnienie,którewpublikacjipojawiasięjedyniewkontekściesytuacji
trudnychikonfliktowych.
