Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.SPOŁECZEŃSTWO
49
Wśróduczonychpojawiasiępytanie,czycezura1505r.jestzasadnadla
zamknięciapolskiegośredniowiecza.Broniąjejnaogółhistorycyprawa,
wskazującnaprzełomoweznaczeniekonstytucjiNihilNovidlarozwojupol-
skiegoparlamentaryzmuiżyciapolitycznegowXVIwieku.Częśćznichzsyn-
chronizowałabyowącezuręperiodyzacyjnąztradycyjnieprzyjętąwhistorio-
grafiieuropejskiejdatąodkryciaAmeryki(1492)lubrekonkwistąhiszpańską
(1492),albopóźniejsząorokdatąpierwszegosejmuwPolsce(1493).
Należypodkreślić,żewhistoriiPolskiijejkulturzepolitycznejbyłtobar-
dzoistotnyzwrotwsystemiepolitycznymiprzejścieodepokifeudalnejdo
republikańskiegoustroju,jakimbyłaRzeczpospolitaszlachecka.Okrestenzo-
stałzamkniętynapoczątkuXVIwieku,aletrwałnieprzerwaniekilkadziesiąt
lat,odpołowyXVwieku.Zajegopoczątekmożnauznaćrok1454iprzywileje
cerekwicko-nieszawskie.Wtymokresieszlachtapolskastałasięhegemonem
wpaństwiesprawującymzbioroweprzywództwopolityczne,nazywająca
samąsiebienarodempolitycznym.Jesttospojrzeniepolitologiczne.
2.Społeczeństwo
2.SPOŁECZEŃSTWO
[ł]2.1.Nareszcie,wszystkichpanów,magnatów,szlachtę,
miasta,miasteczka,wsieorazichposiadłości,ludziikmieci
obiecujemyzachowaćwichswobodachiwniczymtakowych
ograniczaćniebędziemyaniprzezkogokolwiekuciskaćich
niekażemy.
PrzywilejLudwikaWęgierskiegodlaszlachty,Koszyce(1374)
18
S
ników,składającychsięnaprocesypolitycznegoihistorycznegorozwoju.
połeczeństwopolskiegośredniowieczawyrosłozdługotrwałychprze-
mian,dokonującychsięwśródSłowianwczasiepierwszegotysiąclecia
naszejery19.Przemianytebyływynikiemoddziaływaniaróżnychczyn-
Grupyludziiichrelacjewynikającezwięzówpokrewieństwalubzawierane
dlaosiągnięciawspólnychdoraźnych,aniekiedydalekosiężnychcelówtwo-
rzyływłasnąhistorię,kształtowałycharakterkrajuijegopolitycznybyt.
Działaniateograniczanebyłyprzezwarunkinaturalne:klimat,ukształtowanie
terenu,zalesienie,hydrografięitd.Należałowtychwarunkachdostosowaćod-
powiedniemetodypostępowaniaprzyzdobywaniuśrodkówpotrzebnych
dożycia;umiejętnośćznalezienianajdogodniejszychterenówdozakładania
18
Cyt.za:HistoriapaństwaiprawaPolski.WybórźródełX–XXwiek,Wstępiprzygotowanie
L.GrochowskiiA.Misiuk,Olsztyn2003.
19
J.Kostrzewski,Kulturaprapolska,Warszawa1962;idem,PolskaPierwszychPiastów,
Państwo–społeczeństwo–kultura,podred.T.Manteuffla,Warszawa1968.
