Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
Meandryprawakarnegoikryminalistyki
stwierdzić,iżkoncepcjeuzasadniającekonieczność—przeprowadzanejwpłaszczyź-
nieobiektywnej—normatywnejcharakterystykizachowaniasprawczegoprzygoto-
wałygruntdlawspółczesnejnaukioobiektywnymprzypisaniu.
Tezę,iżbezprawnośćczynuzabronionegowynikazczystonkauzalnie”ustala-
negospowodowaniaskutku,wnauceniemieckojęzycznejskuteczniekwestiono-
wanojużwpierwszejpołowieXXwieku.Zarzutywobecdawnejkoncepcji,opie-
rającejznamiennośćczynu(realizacjęzespołuznamiontypuczynuzabronionego)
naustaleniujedyniekauzalności,formułowanozarównowodniesieniudoczynów
umyślnych,jakiwstosunkudodeliktównieumyślnych.Gdychodziokonieczność
odwołaniasięwprawiekarnymdokryteriównormatywnychdlaustaleniaspraw-
stwaskutkowegoczynuzabronionego(umyślnegolubnieumyślnego),towpierw-
szejkolejnościdostrzeżonopotrzebęstosowaniaodpowiednich,zgeneralizowanych
ocendotyczącychcharakterystykisamegozachowaniasięsprawcy,anastępniedo-
piero—wodniesieniudospecyficznejrelacjiczynuzeskutkiem.Tendrugietap
wyznaczałistotnącezuręzwiązanązwprowadzeniemdodoktrynyprawakarnego,
anastępnieorzecznictwa,naukioobiektywnymprzypisaniu.
Jeślichodzioprzestępstwanieumyślne,tostwierdzićnależy,iższczególneza-
sługiwzakresiebadaniaistotynieumyślnościirozwojunaukionormatywnych
cechachzachowaniasprawczegojakonaruszeniatzw.zasadostrożności,przypisać
trzebaK.Engischowi37.Wskazałon,żeużywaneprzycharakterystyceczynównie-
umyślnychokreśleniaopisującebrak(postroniesprawcy)ostrożności,uważności,
staranności,wykazująistotnądwuznaczność38.Mówiąconaruszeniuwymaganej
ostrożności(staranności)mamynamyślizjednejstronynwewnętrzną”staranność
(uważność)rozumianąjakopojęciepsychologiczne,tj.jakonczynnościumysłu”
,
zdrugiejzaś—nzewnętrzną”staranność,stanowiącąnzewnętrzny”opispostępo-
waniasprawcy.Chodzituotakieczyny(nostrożne”działaniaizaniechania),których
odwrotnościąsązwłaszczazachowaniacharakteryzowanejakonniebezpieczne”39.
Określającformystarannościnzewnętrznej”K.Engischwskazujeprzedewszyst-
kimnaobowiązekzaniechaniadziałań,któreprzyprzestępstwachmaterialnych
zdolnesąsprowadzićzabronionyskutek(tj.nanakazponiechaniatakichdziałań,
którezprawdopodobieństwemwiększymniżznikomemogądoprowadzićdozre-
alizowaniaszkodliwegoskutku)40.Podnosirównież,iżniekiedy,wsytuacjiniebez-
piecznej,obowiązekstarannościnakazywaćmożepodjęciaokreślonychdziałań
zapobiegającychskutkowi41.Nieulegajednakwątpliwości,żeowezakazypodejmo-
waniadziałańniebezpiecznych(podobniejakodpowiedniosformułowanenakazy
37
ObszerniejnatematustaleńK.Engischa—por.np.R.Dębski,Pozaustawowezna-
mionaprzestępstwa.Oustawowymcharakterzenormprawakarnegoiznamionachtypu
czynuzabronionegonieokreślonychwustawie,Łódź1995,s.137inast.
38
K.Engisch,UntersuchungenüberVorsatzundFahrlässigkeitimStrafrecht,Berlin
1930,s.268-269.
39
40
41
Tamże,s.269-270.
Tamże,s.283inast.
Tamże,s.290inast.
