Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
Definicjenajważniejszychpojęć
Niniejszapracamawtytuletermin„mechanizm”,wypadawięczacząćodtego,
wjakisposóbjestonturozumiany.JakstwierdziłKrzyżewski(1974),wlitera-
turzepsychologicznejpojęcietopojmowanejestnajczęściejwjedenztrzech
sposobów.Popierwsze,termin„mechanizm”bywautożsamianyztakimipoję-
ciami,jaksposób,formaczyśrodek.Wtymujęciu,terminnaprzykład„mecha-
nizmregresji”oznaczatyle,copoprostu„regresja”.Podrugie,pojęcie„mecha-
nizm”możedotyczyćpytańtakich,jak:„jaktosiędzieje”czy„costoiza”.
Wyróżnićtumożnawęższeiszerszerozumienie;wwęższympytamyorozma-
iteczynniki,procesy,uwarunkowania,przyczyny,motywyczysiłydecydujące
odanymzjawisku.Wszerszymrozumieniumamynamyślipewnesposoby
wzajemnegopowiązaniastruktur,zdarzeń,procesówijakośćichwzajemnej
relacji.Trzecierozumienieterminu„mechanizm”,wyróżnioneprzezKrzyżew-
skiego(1974),dotyczyznaczeniaobiegowego,jakwzdaniu„Mózgjestcudow-
nymmechanizmem”.
Zwszystkichtychmożliwychujęć,wniniejszejpracysłowo„mechanizm”
rozumianejestwdrugizwymienionychprzezKrzyżewskiego(1974)sposobów,
aściślemówiąc–pojmowanejestszerzej.Mówiącomechanizmieefektudezin-
formacji,mamzatemnamyślipytanie,„jaktosiędzieje,żetenefektzachodzi”,
toznaczy,jakieprocesyijakiepowiązaniamiędzynimigogenerują.Mówiąc
prościej,mechanizmtotyle,copewienłańcuchprzyczyniskutków.
Jakjużwspomnianopowyżej,efektdezinformacjibadanyjestzwyklezapo-
mocąprocedurytrzyetapowej.Wpierwszymetapiebadanizapoznająsięzja-
kimśmateriałem,naprzykładoglądająserięslajdów,filmczyzainscenizowane
zdarzenie,bądźteżsłuchająlubczytająjakieśopowiadanie.Drugietappolega
natym,żeprezentowanyimjestmateriałodnoszącysięwjakiśsposóbdotego,
zczymwłaśniesięzapoznali.Wtrzecimetapiewykonywanyjesttestpamię-
ciowy,dotyczącymateriału,zktórymbadanizapoznalisięwetapiepierwszym
(bądźwbadaniachopartychnaparadygmaciemonitorowaniaźródła,dotyczący
zarównomateriałupochodzącegozetapupierwszego,jakidrugiego).Wniniej-
szejpracywodniesieniudotychtrzechetapówbędąużywanenastępującetrzy
pojęcia:informacjaoryginalna(lubmateriałoryginalny,jeślimowao„nośniku”
tejinformacji),dezinformacja(lubmateriałzawierającydezinformację,jeśli
zkoleimowao„nośniku”dezinformacji)oraztestkońcowy.
Informacjąoryginalnąjestzatemta,zktórąbadanimielisięzapoznać(iza-
pamiętać)wetapiepierwszym.Dezinformacjędefiniujęzkoleijakokażdąin-
formację,zaprezentowanąprzed,wtrakcielubpoprezentacjiinformacjiorygi-
nalnej,którajestalboniezgodnazinformacjąoryginalną,albowogóleniebyła
zawartawmaterialeoryginalnym.
Definicjatawymagakilkukomentarzy.Popierwsze,zwracaonauwagę,że
dezinformacjamożebyćeksponowanawdowolnymmomencieprocedury.
Wzdecydowanejwiększościeksperymentóweksponowanojąpoprezentacji
