Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
inneciało,comożebyćspostrzeżonezapomocądotyku,wzroku,słuchu,smakulub
zapachuicomożenadtonaróżnesposobyzostaćwprawionewruch,wprawdzienie
samoprzezsię,aleprzezcośinnego,cojedotyka[...].Posiadaniesiłydowprawiania
siebiesamegowruch,podobniejakposiadaniezdolnościczucialubmyślenia,żadną
miarąnienależydonaturyciała”
28.
Takwięcrozciągłość(extensio)konstytuujenaturęsubstancjicielesnej
29,naturę
ciał,rzeczymaterialnych.Związanajestzichrozmiaremwziętyminabstracto,bez
kształtówizmiany,ruchu
30.Rozciągłośćbowiemtotyle,coprzestrzenność:
„Przestrzeń,czylimiejscewewnętrzne,orazzawartewtejprzestrzeniciałoróżniąsięodsie-
bietylkownaszejmyśli
31.Tymsamymjestrozciągłośćkonstytuującanaturęciałainaturęprze-
strzeniiżeniebardziejobieodsiebienawzajemsięróżnią,aniżeliróżnisięnaturarodzajulub
gatunkuodnaturyindywiduum”
32.
Przyjąćchybamożna,żemateria–ciałorozciągłewogóle–toucieleśniona,zmate-
rializowanaprzestrzenność.TakżeiwtymwzględzieKartezjuszwyprzedzaEinsteina.
Rozciągłośćto„modyfikacjasubstancjiotyle[...],oile[...]jednoitosamociało,za-
chowująctęsamąswojąwielkość,możesięrozciągaćwwieleróżnychsposobów:już
tomianowiciebardziejnadługość,amniejnaszerokośćlubwgłąb[...]etc.”
33
Rozciągłośćtoatrybutnaczelnyciałwtymsensie,żewszystko,comożnaprzypisać
ciału,jązakłada
34.„Substancjacielesnaniemożebyćjasnopojętabezswejrozciąg-
łości”
35.Wprzeciwnymwypadkusubstancjabyłabytylkojakąśnieucieleśnionąideą,a
przecieżsubstancjarozciągłajestciałem.„Naturamaterii[...]nienatympolega,żejest
onojakąśrzeczątwardą,czyciężką,czybarwną,czywjakiśinnysposóbdziałającąna
zmysły,aletylkonatym,żejestonorzecząrozciągłąwzdłuż,wszerziwgłąb”
36.
Uwzględniając,iżczasdlaKartezjuszamainnystatusniżprzestrzeń,widzimy,że
toodKartezjuszapochodzistandardowedzisiajokreślenieobiektówfizycznychjako
obiektów(czaso-)przestrzennych.
Wkonsekwencji,biorącpoduwagęrelacyjnośćiwzględnośćprzestrzeni,Karte-
zjuszprzyjął,żewistocieciałaróżniąsiętylkoswąrozciągłością,czyliprzestrzenno-
ścią,bądźwielkościągeometryczną.Przeciwkotakiemuujęciuprotestowalizarówno
Newton,jakiLeibniz,zróżnychzresztąpowodów.Niekażdykawałekciałajestcia-
łem.Kartezjuszprzyjąłnastępująceprostekinematycznekryteriumbyciaciałem:
„Przezciałorozumiemto,coprzenosisięrazem,choćbybyłozłożonezwieluczęści”
37.Stąd
fizykaciałtoprzedewszystkimmechanikaikinematyka.„Ciało–rozważanejakorodzaj–jest
substancją,azatemteżnigdyniemożezginąć;leczciałoludzkie[...]jestzłożonetylkozpewne-
goukładuczłonkówiinnychtegorodzajuprzypadłości”
38.
28MPF,Medytacjadruga,t.I,s.33.
29ZF,s.33,39,53.
30Ibidem,s.33.
31Ibidem,s.58.
32Ibidem,s.58.
33Ibidem,s.40.
34Ibidem,s.64.
35Ibidem.
36Ibidem,s.53.
37Ibidem,s.67.
38MPF,PrzeglądtreściMedytacji,t.I,s.16.
