Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI:Człowiekjako„bytwsytuacjach”
odkrywato,coniejestztegoświata,cogoprzekracza,awięc
gdywwynikujegodziałaniaświatstajesiędlaniegoprzeja-
wieniemobecnościsamejtranscendencji.Wówczasjednak,
paradoksalnie,musitemutowarzyszyćaktjegoprzekracza-
nia,transcendowania,wwynikuktóregosamtenświatulega
szczególnemuprzeobrażeniu,traciswójstatusbytutrwałego,
poznawanegowobszarzewiedzyprzedmiotowej,jednakowej
iobowiązującejtaksamodlawszystkich.Przestajebyćświatem
ukazującymsiękażdemutaksamo,araczejjawisięjednostce
dziękijejwolnościwkażdorazowoinnej,niepowtarzalnejpo-
staci.
Jakwidać,egzystencjamożliwastajewobecświata,jakocze-
goścałkowicieodniejodmiennego,ale,paradoksalnie,zarazem
niezbędnegopolajejurzeczywistnianiasięalboteżpolajejnie-
powodzeniawtymwzględzie.Stądtakważnedlaegzystencjal-
negożyciaczłowiekastajesiępodkreślanieodmiennościtych
dwóchrodzajówrzeczywistościiapelowaniedomożliwejegzy-
stencjiojejodróżnianiesięodświata.Międzyegzystencjąmoż-
liwąaświatemJaspersdostrzegawręczdialektycznenapięcie,
wktórymegzystencjaiświat„aniniemogąsięjednoczyć,aniteż
nawzajemoddzielaćodsiebie”21.Tonapięciezawierasię,zjed-
nejstrony,wzasadniczejróżnicypomiędzytymidwomarodza-
jamirzeczywistości,którauwidaczniasięteżiwtym,żeświat
możnapoznawaćzapomocąwiedzyobiektywnej,aegzystencję
jedyniemyśloworozjaśniać;alezdrugiejstrony–wmożności
wzajemnegospotkaniasięipowiązania.Przytymwwyniku
takiegozjednoczeniasięzeświatemmusizmienićsiędlaczło-
wiekajegooblicze,gdyżwtedyznikajegoobojętnośćiinność,
awichmiejscerodzisiębliskość.Wszakżetazmianajużjest
rezultatemzajęciaegzystencjalnejpostawywobecniego,nasku-
tektego,żewtedydlaczłowiekastajesięonmiejscemegzysten-
cjalnegourzeczywistnienia.Jakwidać,obliczeświatazmienia
sięwzależnościodtego,zjakąsferąludzkiejrzeczywistościjest
21K.Jaspers,Philosophie,wyd.cyt.,t.II,s.4.
27
