Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowaodtłumacza
XXI
świadomąirozumnąwolność.Wprzypadkuwolnościwe-
wnętrznej,gdziepodmiotjestimusipozostawaćpanem
samegosiebie(imperiuminsemetipsum),prawodawstwo
toprzybieraformęmoralnąiwytwarzaostateczniedzie-
dzinęrozlicznychregułdziałania,kulminującąwpraktycznej
postawiecnotymoralnej:onawłaśnie,wespółzwe-
wnętrznym„przymusem”naszejrozumnejwoliwsto-
sunkudosamowoli(którytoprzymuswypływazpojęcia
obowiązkuniezupełnego
1
)będziezajmowałaKantawTeorii
cnoty,pomieszczonejwdrugiejczęściMetafizykimoralności.
Tymczasemwolnośćzewnętrzna(gdzienadalważ-
nośćzachowujezałożenieotym,żeczłowiekjakoistotawolna
irozumnapowinienzachowaćautonomięsamookreślenia)
różnisięodtamtejtym,żeregulującejąprawastanowionesą
wsposóbzewnętrznyjakoustawy(Gesetze)wyposażone
wsankcjęzewnętrznegoprzymusuprawnego,któregoźródłem
jestwolawszystkichautonomicznychprawodawcówspołecz-
nościzorganizowanejwpaństwoprawa(skupionaczęsto
wwoli„ciałaprawodawczego”,jaktosiędziejewsystemie
przedstawicielskim).Takżeitutajdziałazasada,którapowiada:
niktniemożemniezmusićdoposłuszeństwawobecprawa
zewnętrznego,jeślimojarozumnawolaniewyrazinatozgody.
Kantowskawykładniaprawaodpoczątkuwzbudzałakon-
trowersjenaturyetycznej,którychźródłonietkwijedynie
wniezrozumieniutokumyślowegojejtwórcy:skądbowiem
wpaństwieprawa,powołanymdoistnieniaprzezautonomiczne
jednostki,bierzesięprzymus?OtóżwMetafizycemoralno-
ścirzeczywiściemamydoczynieniazpewnąnieusuwalną
antynomią,kiedytoKantpowiada,żewszystkiejednostki
pozostająnietykalnewswejwolnościtakdługo,dopókita
ostatnianiewejdziewkolizjęz„prawempowszech-
nym”,tj.kwintesencjązewnętrznej,rozumnejwolności
1
Pojęcietowyjaśnionezostałowtejczęścininiejszejprzedmowy,która
stanowiwprowadzeniedoTeoriicnoty.
