Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowaodtłumacza
XXIII
zmazujewinę,aleprzedewszystkimniweczyważnośćbez-
prawia,któregodopuszczonosięwobecprawa).Wnieubłaga-
nymprzymusiezewnętrznymtkwitakżejednoznajważniej-
szychkryteriów,odróżniającychprawowro-
zumieniujurydycznymodprawamoralnego:
przewinawobecpierwszegoprowadzisprawcęniezawodnie
przedobliczeniezawisłegosędziego,podczasgdyowinie
moralnejrozsądzawedługKantawyłącznieorzecznictwo
wewnętrzne,tj.instancjasumieniamoralnego.Można
ponadtostwierdzić,żecaławspomnianaantynomiazaostrza
sięjeszczebardziej,skoroetycznepryncypiumprawa
zewnętrznego,któregożyczyćsobiemożekażdyrozumny
człowiek,naktórymufundowanajestcałametafizycznaTeoria
prawa,powiada,conastępuje:używajswejwolnościzewnęt-
rznejwtensposób,abymogłaonawystąpićrazemzwolnością
wszystkichinnychjednostek,podwarunkiemzgodnościzpra-
wempowszechnym.
ZarysowującwtymmiejscuKantowskiepojęciewolności,
którawsensieźródłowo-moralnymoznaczaautonomię
(tj.samoistną,wewnętrznązdolnośćoddziaływanianawłasną
wolęmocąrozumnych„przedstawień”,wszczególnościzaś
–przedstawieniaobowiązkujakobezwarunkowejkonieczności,
któraprzeważanadważnościątego,czego„chce”naszawola
arbitralna),wypadanamtakżewspomniećowolności
politycznej,którąpojmujeKantnietylkojakonie-
skrępowanądążnośćkażdegoczłowiekadodobrobytuistylu
życiawedlewłasnegoupodobania(oileniekolidujeto
zprawempowszechnym).Wolnośćtegorodzajuoznacza
przedewszystkimprawodożyciawtakimustrojupolitycznym,
który–niezależnieodformyrządów–sprzyjarozumnej
wolnościisamourzeczywistnieniukażdego;tegobowiem
ustawodawstwo)dopuszczadodatkowodogłosuinnepobudkianiżeliczysty
obowiązek(pobudkitetonicinnego,aniżelirozliczneludzkiepotrzeby
iinteresy,dlaktórychzaspokojeniaprawowogólepowstaje).
