Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIV
Przedmowaodtłumacza
domagasię„człowieczeństwo”przyrodzonekażdej
ludzkiejosobie.Zuwaginato,żejestonocelemsamymprzez
się(„nigdyzaśtylkośrodkiem”,jakpowiadakategoryczny
imperatyw),prawodobezpiecznegożyciawludzkichwarun-
kach(czyliwłaśniewpaństwieprawa)przybierawMetafizyce
moralnościpostać(wrzeczysamejmoralnego)obowiązku
wobecsamegosiebie:wszaknietylkoinni,aletakżejasam
jestemnosicielemidepozytariuszemowego„człowieczeńst-
wa”.Dbałośćopolitycznewarunkinaszegobytowaniajest
zatemnietylkopowinnościąwobecwspółobywateli,aleprzede
wszystkimwobecsamegosiebie.Powinnościąizarazem
prawem:zaangażowaniewosiągnięcietego,doczegomasię
prawostanowidlaKantasynonimetosuobywatelskiego.
Powszechniewiadomo,żeKantowskateoriapolityczno-
-prawnajestjednymzfilarówracjonalistycznejszkołyprawa
naturalnego.Fundamentalnezałożenietejszkołypowiada,że
ładprawny(itakżepaństwowy)wyłoniłsięzestanu
naturalnegozasprawątakczyinaczejrozumianejugody
obywatelskiej(contractusoriginarius).Małoktóryfilo-
zofpolityczny(wyjąwszyGrotiusa)odważyłbysięprzytym
twierdzić,żeugodzietejodpowiadająjakieśfaktyhistoryczne.
TakżeKantsądzi,iżzałożenieopowszechnej„umowie”
przyjąćmożemywyłączniejakologicznywarunekmożliwości,
wyjaśniającyzaistnieniestanurzeczy,zwanegostanempraw-
nym.Wszelako,niemówionoprzejściuzestanuprzed-
społecznegowspołeczny,albowiemspołecznościludzkie
istniaływłaściwieodzaraniadziejów(cojednaknieznaczy,
żemiałyonecośwspólnegozespołeczeństwemobywatelskim).
Takczyinaczej,założenieoumowiejesttylkowarunkiem
formalnym(lub–jakpowiedziałbyFichte–hipoteząwyjaś-
niającą),którypozwalamówićonastaniutakiejorganizacji
ustrojowej,którejtwórcami(niezawsze„bezpośrednio”,bo
odemokracjisiętuniemówi)byłybyjednostkiskłaniającesię
zwłasnej,nieprzymuszonejwolikuzbiorowej,aprzytym
wolnejiprawniezabezpieczonejegzystencji.Możnawięc
