Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
_
ArnoldGeulincx,Metafizykaprawdziwa
wswoichdziełach,równieżwMetafizyceprawdziwej,nasłowaArystotelesa.7
PonieważdziękiswejstrukturzetekstMetafizykiprawdziwejjestbardzo
przejrzystyiczytelny,przedstawimytylkokilkaspostrzeżeńdotyczącychjegotre-
ści,nietylewyjaśniających,cozwracającychuwagęnaniektórepodjętetamkwe-
stie.
NaprogurozważańmetafizycznychGeulincxprzyjmujepostawęwątpie-
nia.Wątpienie,stojąceobokdoświadczeniaizdziwieniaupodstawfilozofowania
wogóle,niewynikajednakuGeulincxabezpośredniozrozczarowaniazmysłami,
zdostrzeżeniaułomnościdanychprzekazywanychprzezzmysły.Dowątpienia
prowadzifilozofaodpowiedźnapytanie,czymjestmetafizyka.Otóżmetafizy-
katopoprostuwiedzapierwsza(scientiaprima)8.Geulincxrozumieprzezto,iż
człowiekprzedjejzdobyciemnieposiadażadnejwiedzy,choćprzekonanyjest,że
wiedzawogóleistniejeijestmożliwadoosiągnięcia.WeWprowadzeniudoMetafi-
zykiprawdziwejdodajenadto,żeinnenaukisązwiązanezmetafizykąDwiecznym
inierozerwalnymwęzłem”.Stanowionadlanichpunktwyjściaiodniesienia,po-
nieważobierająonezaswójprzedmiottylkojakiśwycinekrzeczywistościprzyrod-
niczejlubumysłowej.Pierwszeństwowięcmetafizykijestnietylkowporządku
czasu,aletakżeznaczenia.Wszczególnościowawiedzapierwszadotyczy,we-
długGeulincxa,ducha–substancjimyślącej,orazciała–substancjirozciągłej.
Wdyspuciemetafizycznejz3lipca1666rokuGeulincxmówiometafizycetak:
Dtobowiemrozumiemypodowymokreśleniemmetafizyka,czylimądrość,ijest
onapierwszymijakbywrodzonymduszomludzkimprzekonaniemoczłowieku
mądrym,że«wieonwszystko,cotylkojestmożliwe»”9.Wtymmiejscuodsy-
łanasdofragmentuMetafizykiArystotelesa,wktórymczytamy:DSądzimywięc,
że,popierwsze,mędrzec[filozof]musiposiadaćwiedzęmożliwieowszystkich
rzeczach,mimoiżniebędzieposiadałwiedzyokażdejposzczególnejrzeczy.Po
wtóre,mędrcemjestten,ktomożepoznaćtrudnerzeczy,niełatwedopoznania
dlaczłowieka(wrażeniazmysłowesąwspólnewszystkim,dlategosąłatweiniesą
znamieniemmądrości).Potrzecie,tenjestmądrzejszywewszystkichdziedzinach
wiedzy,ktojestskrupulatniejszy[wbadaniu]izdolniejszydonauczaniaoprzyczy-
7Zob.np.:A.Geulincx,Metafizykaprawdziwa,Częśćdruga,Twierdzenietrzecie,szósteoraz
dwunaste.
8Zob.:A.Geulincx,Dysputymetafizyczne(Disputationesmetaphysicae),Isagogiczęśćdruga,TezaI,
oraztenże,Metafizykaprawdziwa,Wprowadzenie,SekcjaI,1iSekcjaII,1.
9Idenimillonominemetaphysicesseusapientiaeintelligimus,ethaecprimaest,achominumanimisdesapiente
velutinnatapersuasio,Deummaximeomniautpossibileestscire”;A.Geulincx,Dysputymetafizyczne,Isagogi
częśćdruga,TezaIV.
