Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Metodyilościowenarynkunieruchomościirynkupracy
WiekiX–XIItookrestworzenianaziemiachpolskichwielkiejwłasności
ziemskiej,zpoczątkowąprzewagągospodarkinaturalnejopartejnasamo-
wystarczalnościgospodarstwchłopskich,zniewielkąnadwyżkąkierowanądo
lokalnychmiast
10.Wtymczasierynkamilokalnymibyłyosadytargowe,pod-
grodzia,apóźniejmiasta.Wykształciłasięrównieżwarstwawłaścicieliziemi,
którątworzyliksiążęta,rycerstwoiinstytucjekościelne(biskupstwa,klasztory
iinne).Nadaniaziemi,zazwyczajdotychczasnieeksploatowanych,powiększały
areałziemiuprawnej.DopierowiekXIIprzyniósłnowymechanizmpowstawa-
niawielkichwłasnościziemskich–przezzakupiscalanierozrzuconychposia-
dłościwprocesiezamianylubzwiązkirodzinne.Koncentracjawłasnościziemi
przyczyniłasiędoracjonalniejszejgospodarkiwceluzwiększeniadochodówjej
właściciela.Wwynikuprzejmowaniaziemiprzezfeudałówjednocześniemalała
własnośćchłopska,którejuprawnieniazczasemograniczałysiędodziedzicz-
negoużytkowaniagruntów,lubczasowego,zczymwiązałysięokreślonezo-
bowiązanianarzeczwłaściciela
11.Kolejnymetapembyłrozwójsiłwytwór-
czych,acorazlepszeichwykorzystaniespowodowałopostępwpodzialepracy
itymsamymwyodrębnieniezludnościwiejskiejgrupyrzemieślników.Wraz
zniminastąpiłwzmożonyruchbudowlanynaziemiachpolskich.
WiekXIIIcharakteryzowałsięniskimzaludnieniem,dynamicznymroz-
wojemnaziemiachpolskichosadnictwanaprawieniemieckimipowstawaniem
nowychosad,zagospodarowywaniemdotychczasniewykorzystywanychtere-
nów(najczęściejwwynikukarczowanialasów)orazprawemdodziedzicznego
posiadaniazajętychgruntówirozporządzanianimi.Prawoniemieckiewprowa-
dziłorównieżstałeczynsze,czylirentępieniężną,wmiejscerentynaturalnej
iodrobkowej.PolskawXIIIiXIVwiekunadalbyłajednak„krajemdrobnej
uprawygospodarstwchłopskichwobrębiewielkiejwłasności”
12.Osadnictwo
naprawieniemieckimprzyczyniłosięrównieżdorozwojupolskichmiast
(Wrocław,Kraków,Poznań),alebędącychwłasnościąkróla,feudałówświec-
kichiduchowieństwa.Okresosadnictwawymógłzmianywprawodawstwie,
wdrażanierozwiązańprawamagdeburskiegowzakresieochronywłasności,
zwłaszczawmiastach.Pojawiająsięnowekategoriewłasnościpodzielonej
10
J.Skodlarski,ZaryshistoriigospodarczejPolski,WydawnictwoNaukowePWN,War-
szawa,2002.
11
Zobowiązaniatetorentanaturalnawpostacidaniny,pańszczyzna,powinności,czynsz
pieniężny,dziesięcina,świadczenianarzeczpaństwaitp.
12
J.Skodlarski,op.cit.,s.119.
