Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Filozofiamiastaidealnego
Zpunktuwidzeniakompozycjiprzestrzennej,stanowiącejpodstawęurbanistyki,podej-
mowanewdrodzekonsensususpołecznegodecyzjeplanistyczneniezawszesąracjonal-
ne.Demokratyczneplanowanieprzestrzennewlepszysposóbdostosowujeprzestrzeń
zurbanizowanądocelówoniższejrandze,czylibieżącychpotrzeb,partykularnychcelów
społecznychilokalnychaspiracjispołecznych,natomiastwmniejszymstopniurealizuje
ponadczasowąideęzakomponowanejprzestrzeniurbanistycznej.
Procesydemokratyzacjiplanowaniaurbanistycznegozachodzącewewspółczes-
nychsystemachplanowaniawytwarzająrównieżpozytywneefekty.Demokratyzacja
podejmowaniadecyzjiokształtowaniuwspólnejprzestrzeni,przezswąnieprzewidy-
walność,przyczyniasiędoefektuzaskoczenia,różnorodności,anawet„pozytywnej
chaotyczności”.Negatywnącechąnadmiernejdemokratyzacjiwplanowaniumiast
jestuzyskiwanywspółcześniekrajobrazmiejski,którybardzoprzypominakrajobraz
bitewnypostarciupospolitegoruszeniazzaciężnymiharcownikamiwsłużbiemajęt-
nychkorporacjilubgruppolitycznegonacisku.Doproblematykiracjonalizmuplano-
wania,kwestiiokreśleniadefinicjiiwyważeniazasadochrony„dobrapublicznego”
wrócimywdalszejczęścitejksiążki.
Uciążliwościzamieszkiwaniawmieściesprzyjająpowstawaniuutopijnychteorii
budowymiast,wktórychudałobysięuniknąćnegatywnychcechistniejącychwsta-
rychmiastachizastosowaćnowatorskierozwiązaniatechniczne.Utopijnośćtychteorii
poleganawierze,żetrudnościiuciążliwościmającharakter„zewnętrzny”imożna
sięichpozbyćpoprzezzmianęfizycznejformystrukturymiejskiejinowetechnolo-
gie.Utopiścisązdania,żepotrafiąznaleźćtrafneiwłaściwerozwiązaniadlaistnie-
jącychproblemów,tworzącnowysystemzabudowyinowezasadyfunkcjonowania
społeczeństwa.
Wybitnapostaćnaukipolskiej,azwłaszczahistoriiurbanistyki,TeresaZarębska
pisała,że„historiaznaokresy,wktórychżycieintelektualnedoznajeniezwykłego
przyspieszeniainabieramocnegorytmu”2.Zauważyła,żewokresachtychnastępuje
wymianamyśliiosiągnięćwróżnychdziedzinachnauki,sztuki,filozofii,techniki,
tworzącsystempowiązańiwzajemnychsprzężeń.Wtychmomentachteżważnarola
przypadaarchitekturzeiurbanistyce,stwarzającejramyprzestrzenneżyciaspołecz-
negoiindywidualnego.Jesttoczas,którysprzyjapowstawaniutwórczościutopijnej,
odrzucającejrealia,„uznającjezazbytzapóźnionewstosunkudooczekiwań”3ikrę-
pująceswobodnekształtowaniemyśli.
Równolegleztwórczościąteoretyczną,utopijną,powstająprojektykompromi-
sowe,realistyczne,którychautorzyanalizująsytuacjęipróbująznaleźćprzyczyny
złaijewyeliminować.Autorzyci,konstruującswojenoweprojekty,nadająimcechy
realizmuistarająsięsprawdzaćprzyjętezałożeniateoretycznewpraktyce.„Okresy
intelektualnegoprzyspieszenia”,októrychmówiZarębska,tomiędzyinnymiczasy
kształtowaniasięposzczególnychosiągnięćeuropejskiejmyśliurbanistycznej–hel-
