Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Językowo-kulturowyobrazstołuwpolszczyźnie
cowań,oróżnymzakresieicharakterze.Otoprzykładypracpióra:Krystyny
BockenheimPrzypolskimstole(1999),MariiDembińskiejKonsumpcjażyw-
nościowawPolsceśredniowiecznej(1963),MaiŁozińskiejWziemiańskim
dworze(2010)orazSmakidwudziestolecia.Zwyczajekulinarne,baleibankiety
(2011),AnnyPiotrowiczSłownictwoifrazeologiażyciatowarzyskiegowpol-
skiejleksykografiiXXwieku(2004),KordianaTarasiewiczaKawaiherbata
naziemiachpolskich.Handel,konsumpcja,obyczaje(2009)czyMałgorzaty
Witaszek-SamborskiejStudianadsłownictwemkulinarnymwewspółczesnej
polszczyźnie(2005)-zawierającebogatoprzytoczonąliteraturęprzedmiotu.
Stółjakomiejsceposiłkuibiesiada–wprzysłowiach
Oprymarnejrolistołujakojadłaimiejscadojegospożywaniamówią
równieżlicznezebranewźródłachparemiograficznychprzysłowia
5
.Okazuje
siębowiem,żewśródwyekscerpowanych115przysłówzkomponentemstół
znaczącąwiększość(¾analizowanegomateriału)stanowiąparemiezwiązane
zjedzeniem,arzadziej(¼jednostek)dotycząinnychrelacjiegzystencjalnych,
jakwporównaniach,np.:Równojakpostole(1642)
6
,Jechaćjakpostole(1892),
Mądryjakstołowenogi(1894),bądźwefrazeologiikarcianej,np.:Spadłze
stołu4przegrałwszystko’(1566),Nóżkinastół4udowodnić,płacić’(1847),Piąty
graczpodstół4okibicachwtrącającychsiędogry’(1894)itp.
Zachowanieprzystole.Dominującymiwanalizowanymzbiorzeprzysłów
dotyczącychstołujakojadłaimiejscaszczególnegowkulturzeeuropejskiejsą
paremiekodyfikującezachowanie,zasadyiobyczajowośćpodczaszarówno
biesiadoszczególnychcharakterze,jakicodziennegoposiłku.Zjednejstrony
wskazująonewzorcegodnenaśladowania,zdrugiej-ganiąichłamanie.Oto
przykładykonceptualizującezachowaniespołeczneinormętowarzyską:Kto
właźniaprzystoleśpiewa,trzebamupostuzłotychpłacić(1618),Rozmowa
uciesznaprzystoleladapotrawyokrasi(1632),Wkościelebądźnabożny,
apokornywszkole,wpolubitny,wgrzewesół,żartownyprzystole(1674),
Przystolejakwkościele
7
(1894)itp.Uzupełniająjeparemieprzestrzegające
5
DodalszejanalizywykorzystanomateriałwybranyzNowejksięgiprzysłówiwyrażeńprzy-
słowiowychpolskich,podred.J.Krzyżanowskiego(Krzyżanowski1969-1978,dalej:NKPP)
iskonfrontowanyzinnymizbiorami,jak:Masłowscy2003;Kłosińska2004,atakżeztezau-
rusempolszczyzny-Słownikjęzykapolskiego(Karłowicz,Kryński,Niedźwiedzki,t.I-VIII,
Warszawa1900-1927,zwanySłownikiemwarszawskim,dalej:SW).
6
Pocytowanymprzykładziepodajęrokpierwszejrejestracjiprzysłowiawźródłachpisanych,
zgodniezinformacjązamieszczonąwNowejksięgiprzysłów…przezjejautorów.
7
Wedługobyczajowościwiejskiejposiłekrozpoczynanomodlitwą.
21
