Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ElżbietaSkorupska-Raczyńska
przednaruszeniemobowiązującychzasad,jakpunktualność:Ktosięspóźniado
stołu,dostajekościzamiastwołu(1896),Bydzieszzestarómpanióm
8
podstołem
jod4dospóźniającychsięnaposiłek:nicniedostaniesz’(1954);grzeczność:
Przystolenikomunieprzymawiaj4niekłóćsię’(1786);szacunekdlainnych:
Pchasiędostołujakświniadokoryta(1621);stosowność:Niezarazjeść,lubo
stółnakryją(1658),Grzbietemkuogniowi,brzuchemkustołowi(1806)itp.
Pouczeniadotycząrównieżsamejkonsumpcjiitowarzyszącejjejzabawy,jak
wprzykładachwytykającychłakomstwoiłapczywość:Przedstołemsiedząc,
jakobyteżwłaźniposługiwał4takłakomieiłapczywieje,żeażsiępoci’(1618);
pijaństwo:Tyje,ktoprzystolepije(1782),Cężkosęczehodorobić,dzeprocénta
dostołuzasddają(1886),Ktowęgrzynem,szampanempysznestołykrasi,tenna
starośćwiadremustudnipragnieniegasi(1946)itp.Rzadkoanalizowaneprzy-
słowiapromująprozdrowotnezwyczaje,jakwprzykładzie:Mędrzecwstajeod
stołunawpółgłodny(1894),przyjętymdopolszczyznyzkulturyukraińskiej,
adyskredytującymdefactoobżarstwo.
Nastole.Poszukującprzysłówopisującychkonfiguracjęstołu,odnajdziemy
kilkanaściejednostekparemiograficznychnawiązującychdopotraw,napojów
czyprzypraw,wtymwskazanychogólniejakojadło,np.:Ktopóźnok’stołuprzy-
chodzi,niedostajejadła(1521),Okrągłystół4wyżywienieskromne,oszczędne’
(1714),czyzwierzyna,np.:Leniwyzażywarzeczyjakoskąpyzwierzyny,wten-
czasjąnastółdając,kiedysięzaśmierdzi(1658),bądźnacechowanychsym
-
bolicznie,jakchlebisól,wprzykładach:Dostołukompaniabyłaikuchlebu,
sameś,panie,jakpaleczostałdopogrzebu(1686),Dobrzetenżyje,komusię
błyszczynaskromnymstoleojcowskasolnica(1770),Chlebisólzdobiąstół
(1954)-konceptualizującychikwintesencjężycialudzkiego,iszacunekdla
tradycjiorazrodziny.Sporadyczniesątoodniesieniadokonkretnegoproduktu
jakmięsazaliczanedobiałego,tymsamymnieobjętepostemrybyidawniej
ptactwo,główniewprzysłowiachwychwalającychumiar,skromnośćizdrowy
rozsądek,coodzwierciedlająprzykłady:Gdywmieszkujenolin,niechajłosoś
nastoleniebywa(1603),Nadbażantagęśwolę,kiedyonwlesie,atanastole
(1838),Lepszejażdże
9
nastoleniźliłososiewmorzu(1955),oróżnejżywotno-
ści,aleaktualnejpomimoupływuczasutreści.
8
ZaSłownikiemwarszawskim:dawniejobiegowostarąpaniąnazywanozadek,tyłek,cowpo-
twierdzającytatyprzypisaneMichałowiA.Trocowi:nStarapani,zadek”bądźWacławowi
Potockiemu:nZatenżartstoplagwziąłwstarąpanią”.Por.SWVI,s.402.
9
Mowatuojazgarzu(gwarowejażdż),rybiezrodzinyokoniowatych,popularnejwcałejEu-
ropie,przezwędkarzyuznawanychzaniezbytszlachetną,aledoskonałąnazupęrybną.Za:
www.pzw.org.pl(datadostępu:2.08.2022).
22
