Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
TadeuszSławek
tem,wktórymzamierzenietoostateczniesiędokonuje.Miarą
dochodzeniamiasta„dosiebie”jeststopień„odchodzeniaod
siebie”jednostki.SięgającdopismSchellinga,nazwalibyśmy
takąjednostkę„ekstatyczną”,gdyżwWykładacherlangeńskich
filozofpojmujeekstasisjakonazwęaktu„usytuowaniasięjed-
nostkipozasobą”,zatraceniaw„czymś,cozgołaniemożebyć
obiektem”,jakoaktu,wktórymczłowiek„zrzekłsięsiebiena
rzecztegoczegoś”.ZdaniemSchellinga„ekstaza”nazywawła-
śnieówproces,wktórym„naszejazostajeusytuowanepoza
sobą,tzn.pozaswoimmiejscem”49.Wmieściebędącymsyste-
memprzejśćlub„przepływów”(jakpisząotymnaprzykładzie
miastPynchonaiPoundaumieszczeniwtejantologiiRichard
LehmaniJenniferScappettone),człowiekistniejewskompliko-
wanysposób:pomiędzy„ja”i„my”,lecztakżeokreślapoczucie
miejscapoprzezstopień,dojakiegoczujesięmiejscapozbawio-
nym.Człowiekmiastajestczłowiekiembezswojegomiejscanie
wsensieanonimowościżyciamiejskiegotłumu,leczznacznie
poważniej–bowiemtylkoodchodząc„odsiebie”,azatemod
„swojego”miejsca,możedoświadczyćmiejscaorazpracować
najegorzecz.
Miastoijednostkajawiąterazjakodwawspółbieżneirównie
nieukończoneprojekty,wktórychzasadnicząrolęodgrywady-
stansmiędzyzamierzeniemaspełnieniem.Dystanstenjestzba-
wienny,gdyżotwieraprzestrzeń,wktórejdokonujemykrytycz-
nejrefleksjiprowadzącej,jakmówiSchelling,„doopamiętania”:
Otóżkażdeoddalenieodjakiegośmiejsca(...)jestekstazą.Chodzitylko
oto,czycośzostajeoddaloneodmiejscamunależnego,właściwego,czyteż
odmiejsca,któremusięnienależy.Wdrugimprzypadkumamydoczynie-
niazekstazązbawienną,któraprowadzidoopamiętania,natomiastpierwsza
prowadzidozatratyzmysłów50.
Miastojakomiejscezbawiennejekstazy–zarównouczące,
jakibędąceefektemdystansu,oddaleniaodsamegosiebie.Mia-
sto,którespełniasięw„przejściu”,„wyjściu”,„odejściu”.
49F.W.Schelling,Wykładyerlangeńskie,przeł.R.Marszałek,IFiSPAN,
50Ibidem,s.34.
