Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
AdamD.Rotfeld:ncałajegopolitykanacechowanabyłaniepewnościączłowieka,
któryprowadziswójkrajwnieznane,postępujeczasemodważnie,czasembo-
jaźliwie,boniewie,jakiebędąskutkijegodecyzji.Jednojestpewne:bezGorba-
czowaprawdaozbrodnikatyńskiejiwieluinnychzbrodniachdługojeszczeby-
łabyskrywanawradzieckichlubrosyjskicharchiwachsłużbspecjalnych”3.
ReformypodjęteprzezGorbaczowatrudnopoddająsięznanymnamklasy-
fikacjom,miałybowiemswojąspecyfikęwynikającąztradycjitegoróżnorod-
nego,autorytarnegopaństwa.Zmianytuinicjowałazawszewładzaitakbyło
wprzypadkuGorbaczowa.Określanotonrewolucjąrealizowanąodgóry”.Ale
też,jaksłuszniezauważająW.GelmaniI.Tarasina,wówczesnymsystemienie
mógłniktinnyichinicjować.Rządzącymielipełnięwładzy,pełnięmożliwości,
alejeśliproponowaneprzeznichzmianynieprzynosiłyefektów,bezwzględnie
ichusuwano4.NajbliżsiwspółpracownicypozbylisięChruszczowa,któryroz-
począłdestalinizację,anajbliższeotoczeniekilkadziesiątlatpóźniejnieokaza-
łosięlojalnewobecsłabnącegoGorbaczowa.
Wpewnymmomenciereformainicjowananodgóry”stałasięnpokojową
rewolucją”obywateli.Dziękipolitycejawności(głasnosti)społeczeństwozaczę-
łosięotwierać,powstawałynoweorganizacjepolityczne,społeczne,zmieniał
sięstosunekdoreligiiiCerkwiiprawosławnej.Wykreśleniemzaśart.6zkon-
stytucjizapoczątkowanoprocesdeideologizacjistrukturpaństwaipluralizm
partyjny.Najmniejefektywnieudałasiępieriestrojkawsferzegospodarczej,
hasłoprzyspieszenia(uskorienija),choćtakważne,niezostałozrealizowane.
Reformagospodarkipodejmowanawniezwykletrudnych,kryzysowychwa-
runkach,podogromnąpresjążądańiniezadowoleniaspołecznego,doprowa-
dziławpaństwiedochaosu,upadkustrukturgospodarczych,zerwaniawięzi
partnerskich,gwałtownegospadkupotencjału.RealizowanapóźniejwRosji
nterapiaszokowa”ostateczniezdyskredytowałareformyireformatorów.
OkreskrótkichrządówGorbaczowaipróbyreformtopierwszyimpuls,
otwarciekuzmianom,którewRosjiipaństwachregionutrwajądodniadzi-
siejszego.Wprocesiehistorycznymkomunizmbędziejednymzwieluetapów
nadrodzerozwojurosyjskiejpaństwowości,pieriestrojkabowiemstałasię
ostatnimmomentemzamykającymtenokres.Napolskimrynkuwydaw-
3
A.D.Rotfeld,Wstęp,[w:]A.Graczow,Gorbaczow,Warszawa2003,s.22.
4
W.Gelman,I.Tarasina,StudiesofpoliticalelitiesinRussia:issuesandalternatives,
nCommunistandPost-CommunistStudies”2000,vol.33,s.322.
13
