Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Spóropochodzeniemowy
31
właściwegowyrazu,imienia,stosownejnazwywarunkujewszelkibyt.Cocie-
kawe,wtymwypowiedzeniuliczysięnieczłowiekjakomówiącypodmiot,ale
nsłowo”,którejakbyniezależnieodniegoprzemawialubmilczy.WIIIczęści
Dziadówrównieżnieczłowiek,alejęzyknkłamiegłosowi,agłosmyślomkła-
mie”.Jeżeli,jaknapisałHeidegger,njęzykjestdomembycia”,touMickiewicza
niekoherencjanjęzyka”ingłosu”,ngłosu”inmyśli”jestwyrazemobawy,
żeobraztegodomuokażesięnieprawdziwy.Niewtedybowiemjęzykwystę-
pujepodpostaciączystąirzeczywistą,gdynieudolnie,fałszywiepośredniczy
wprzekazywaniutreści,leczwówczas,gdysamprzemawia.Samzaśprzema-
wiawtenczas,gdystajesiępoezją,gdytworzypoetyckieświaty.Odczytując
MickiewiczowskąideęprzezpryzmatrozważańHeideggera,możnapowie-
dzieć,żesamotnośćromantycznegoartystywśródludziwynikazoporu,
jakisłowostawiamyśli.Wpoezjijęzykchceprzemawiaćsam,niezważając
naewentualnąnieadekwatnośćngłosu”dopospolitychzasadkomunikacji
obowiązującychwdanejspołeczności.Dlategosłowowpostaciczystej,jako
niezależneźródłobytu,jesttajemnicą,zarównodlapoety,jakiodbiorcy.
Jakrzekłbyniemieckifilozof,nsłowo,języknależydoobszarutajemniczego
krajobrazu,gdziepoetyckiepowiadaniegraniczyzmającymcharakterprze-
słaniaźródłemjęzyka”42.
2.Spóropochodzeniemowy
WXVIIIipierwszejpołowieXIXwiekunabrałyznaczeniadwakierunkimyśle-
niaojęzyku,którychopozycyjnośćwybrzmiałam.in.wgłośnejRozprawie
opochodzeniujęzyka(AbhandlungüberdenUrsprungderSprache,1772)
JohannaGottfriedaHerdera.Pierwszykierunekkoncentrowałuwagęwokół
tezyopochodzeniujęzykabezpośrednioodBoga(umiejętnośćmówienia
miałabybyćprzekazanaludzkościwakciestworzenia),drugireprezentował
pogląd,żemowajestspontanicznymwynalazkiemczłowieka(miałabyona
wykształcićsięnaskuteknaturalnejpredyspozycjirodzajuludzkiegodopozna-
waniaiobjaśnianiarzeczywistościwkategoriachrefleksyjno-pojęciowych).
Poupublicznieniupolemikinatematźródełjęzyka,którąHerderpodjął
zmyślicielami,takimijakÉtienneBonnotCondillac,JohannPeterSüssmilch
czyJohannGeorgHamann,historycy,lingwiści,atakżepoecizaczęlizajmować
wobecniejróżnestanowiska.UstosunkowałsiędoniejrównieżMickiewicz.
PoetazetknąłsięztwórczościąHerderadośćwcześnie,podczasstudiów
wWilnie.Konserwatywny,oświeceniowyprogramnauczaniarealizowany
42M.Heidegger,Istotajęzyka…,s.153.
