Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ
I
BOGUSŁAW
KRASNOWOLSKI
austriackich,którezarzucałymuwówczasspiskowaniezkuracjuszamiprze-
ciwkoAustrii71.
Większośćinwestycjipodejmowanychwomawianymokresiemożna
–podwzględemfunkcjonalnymiprogramowym–uznaćzarealizacjępostu-
latówDietla;oformiedecydowałsamSzalay,będączapewneprojektantem
kolejnychbudynków.Tezętakąprezentowaliw1882rokuFeliksSzlachtowski,
KarolEstreicheriWładysławściborowski,piszącw1882roku:ś.p.Szalaysam
robiłplanybudynkówiwszelkichurządzeń72.Niemamyjednakpewności,czy
byłonjedynymautorem,podobnie,jakniewiemy,czytylkomiejscowibyli
wykonawcami.NauwagęzasługująkilkakrotniepowtarzającesięwKronice
narzekaniaSzalayanatrudnościwpozyskiwaniukwalifikowanychbudowni-
czych
73
oraztradycjamiejscowa–nieznajdującajednakźródłowychpotwier-
dzeń–osprowadzaniubudowniczychzSaksonii74.
W1863rokumiejscealtanynadzdrojem„Józefiny”zająłdzisiejszy,
murowany,piętrowybudynekzdwupiętrowymryzalitemcentralnym:„Dom
nadZdrojamiJózefinyiSzczepana”(il.7),wzniesionywedługprojektuJózefa
Szalaya
75
.Bryłaidetal–eksponowanebelkikonstrukcjiszachulcowej,niskie,
dwuspadowedachyzkoronkowowycinanąwdrewnieornamentykąwszczy-
tach,podobniedekorowanydrewnianywykuszwelewacjibocznej–tocechy
stylowewłaściwealpejskimkurortom.Fasadęryzalituożywiłyarkadowe
wnęki,wktórychw1897rokuznalazłysięmalowidłaświętejBarbary(jako
patronkigórników)iksiężnejKingi76.Obazdroje,ujętekamiennymicembrzy-
nami,opatrzonoprzyrządamissąco-tłoczącymipomysłuToberadowydobywania
wody
77
.Zamknięcieplacuodzachodustworzyłwlatach1862-1865murowany
„Pałac”78(il.8),położonynazboczuwzgórza(Bryjarki),zasymetrycznieusy-
tuowanąwieżą-dominantąorazparąpiętrowychryzalitówujmującychpar-
terowykorpus,poprzedzonydrewnianymgankiemspacerowym(dziśnieza-
chowanym),tworzącymsymetrycznyodpowiednikdlawspomnianegoganku
poprzeciwnejstronieplacu,podczasgdyodpowiednikiemwspomnianej
71BIELAWSKA1996,s.93-98,100-101.Zob.teżSZALAY,s.196-199,222-223;SZUMOWSKI1928.
72Szczawnica1882,s.33.PodobnąinformacjęznajdujemywSprawozdanie1889,s.7.Szalaystawiał[ł]nowebudynki,comuotyle
łatwiejbyło,żebędącwłaścicielemdóbrmiałwłasnedrzewo,kamień,wapno,cegłyipiasek,abędącnadzwyczajpracowitym,samplany
budynkówwyrabiał,itakoweprzyużyciumiejscowychrzemieślnikówirobotnikówstawiał.
73Kronika,s.196.
74KRASNOWOLSKI1971-1972,s.280.
75TygodnikIlustrowany1864,s.243.Zob.też:SZALAY,s.216;ŚCIBOROWSKI1877,s.15.
76WĘGLARZ1994,s.78.
77KOŁĄCZKOWSKI1883,s.30.
78Budowęjużw1862rokuodnotowałORKISZ1862,s.107-108;SZALAY,s.216-mówiopracachprowadzonychw1864roku,
przewidzianychdoukończeniawrokunastępnym.BudynkutegoniewymienionojeszczewcytowanymopisieSzczawnicy,
zamieszczonymw1864rokuw„TygodnikuIlustrowanym”.
54
