Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niepozycjiZalitawiiwstrukturzepaństwa.Węgrynadualizmiesporoskorzystały.
PrawiepięćdziesiątlattrwaniategoukładuniesłychanieumocniłostanowiskoBuda-
pesztu.WkażdymnastępnymdziesięcioleciuzrosnącymwpływemMadziarówtrze-
basiębyłowWiedniucorazbardziejliczyć.Przyłączenietrzeciegoczłonudoitak
skomplikowanejstrukturypaństwowejmogłooznaczać–zdaniemwieluwęgier-
skichpolityków,azwłaszczapremiera–początekupadkuznaczeniaZalitawii.Pola-
cy–wieszczono–moglibysiędogadaćzAustriakamiipraktycznieprzejąćwładzę
wpaństwie.DlategoTiszazcałąmocąwystąpiłprzeciwkotakiemurozwiązaniu.Za-
proponowałnatomiastinne,ochrzczonemianemsubdualizmu.Polegałoonona
tym,abyPolskawprzyszłościzajęłapodobnestanowiskowobrębiePrzedlitawii,ja-
kimChorwacjacieszyłasięwKrólestwieKoronyśw.Stefana.Polakom,aszczególnie
Bilińskiemu,takiepostawieniesprawynieszczególnieprzypadłodogustu
62
.Angażu-
jącsięprzeciwkopolskimdążeniomtrialistycznym,potrafiłwęgierskipremierposta-
wićnaswoim.Proponowanyprzezgalicyjskichpolitykówprojektodezwycesarskiej
doludnościKongresówki,choćzaaprobowanyprzezFranciszkaJózefa,został22
sierpnia1914r.naradziewspólnychministrówprzezwpływowegoTiszęutrącony
63
.
Niepodobałomusięoczywiście,iżbyławnimmowaoosobnejpolskiejpaństwo-
wości„wzwiązkuzmonarchiąiosobnymsejmemdemokratycznymwWarszawie”
64
.
DodatkowymargumentempremieraWęgierbyławtymwypadkutakżegroźba,że
ogłoszeniemanifestuutrudnirozmowypokojowezRosją
65
.
62
Bilińskisądził,żewpraktycesubdualizmuitakniedałobysięzrealizować.Wobecrozmiarów
Polskikongresowejiliczbyjejludności,popołączeniuzGalicjącałyukładmusiałbysięostatecz-
nieprzemienićwtrializmlubewentualniewkwadrializm.Taostatniaformawykształciłabysię
wrazieutworzeniakrólestwapołudniowo-słowiańskiegojakoczwartegoczłonumonarchii.
L.Biliński,Wspomnienia,t.II,s.64–65.OobawachTiszyprzedtrializmemlubkwadrializmem
zob.także:K.Srokowski,NKN,s.164–165.
63
Tiszajuż19sierpnia1914r.zakomunikowałBerchtoldowiswójsprzeciwwobecjakichkolwiek
zmianwobrębiemonarchii,którezagroziłybystanowiskuWęgier.G.Ritter,Staatskunst,t.III,
s.126.
64
K.Srokowski,NKN,s.122.
65
KwestiazabiegówopozyskanieWęgrówdlaideiaustro-polskiejzob.w:J.Dąbrowski,Sprawa
polskanaWęgrzech1914–1916,Piotrków1917.Jednakpracanapisanazdecydowaniewduchu
madziarofilskim.
32
