Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
litarny,czylizwycięstwonadwojskamirosyjskimimiałpierwszeństwoprzedwszyst-
kim.Gen.ConradbyłzresztąnietylkozwolennikiemwykorzystaniaPolakówwwoj-
niezRosją.Uważałtakże–podobniejakBerchtold–żedlaprzyszłościAustro-W-
ęgierkoniecznejestwłączenieKrólestwaPolskiegowskładmonarchii.Sprawąna-
leżysięjednakzająćdopieropozwycięskimzakończeniuwojnyicoistotne,gene-
rałniewidziałprzyszłościdlatrialistycznegowarianturozwiązaniaaustro-polskiego.
KongresówkajegozdaniempowinnauzyskaćpodobnystatusdoGalicji
59
.
Tymczasempostroniepolskiejzcałymzapałemprzystąpionodopróbyurze-
czywistnianiaideiaustro-polskiej,czegoowocemstałosiępowołaniedożycia16
sierpnia1914r.NaczelnegoKomitetuNarodowego(NKN),któremupodporządko-
wałsiętakżePiłsudski.Jednymzjejczołowychrzecznikówipropagatorówbyłów-
czesnyaustro-węgierskiwspólnyministerfinansówLeonBiliński.Jużwdniuwybu-
chuwojnyaustriacko-rosyjskiejoświadczyłgen.Conradowi,żeKrólestwoKongreso-
wemusiprzypaśćAustro-Węgrom,natomiastNiemcypowinniotrzymaćkrajebał-
tyckie
60
.Biliński,działającnarzecztrializmu,trafiłnazawziętyopóritobynajmniej
niezestronyczynnikówniemieckich.GłównymiantagonistamiministrastalisięWę-
grzy,auosobieniemichtwardego,bezkompromisowegostanowiska–premier
IstvanTisza.Jegopolitykabyłakonsekwentnailogiczna.Popierwsze,zpoczątkuTi-
szabyłzdecydowanymprzeciwnikiemwojny,majączłeprzeczucia,codojejrozwo-
ju
61
.Podrugie,jeślijużdoniejdoszło,topodstawąjegopolitykistałosięutrzyma-
59
Daspolitische,t.I,s.253.
60
Conradv.Hötzendorf,Ausmeiner,t.IV,s.184.
61
Nalipcowejwspólnejradzieministrów,gdzierozważanosposobypostępowaniazSerbią,był
obecnymiędzyinnymiAleksanderHoyos,wysokiurzędnikministerstwasprawzagranicznych.
Jejprzebiegopisałwswychwspomnieniach.PodkoniecnaradyzabrałgłosTisza,którystwier-
dził:„MeineHerren,Sieahnengarnicht,wasfüreinefurchtbareKatastropheeineuropäischer
Kriegwäre”.NatymsamymzebraniuuczestniczyłBiliński,całkowiciepopierającywojennąpo-
litykęministraBerchtolda.Jegostanowiskowywodziłosięstąd–jaksądziłHoyos–żeBiliński
„wiejederPoleandieBefreinugPolensdachte”.F.Fellner,VomDreibundzumVölkerbund.
StudienzurGeschichtederinternationalenBeziehungen1882–1919,München1994,
s.140–141;CodoobawTiszywobecwojnyzob.takżeJ.Galantai,DieÖsterreichisch-Unga-
rischeMonarchieundderWeltkrieg,Budapeszt1979;OmówieniepoglądówpolitycznychTi-
szyzob.F.Pölöskei,IstvanTisza.EinungarischeStaatsmaninKriesezeiten,Budapest1994.
31
