Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wBerlinie”
87
.WzwiązkuztakąsytuacjądłuższypobytwysłanniczkiNKNwpaństwie
Wittelsbachówwydawałsiębezcelowyiw1915r.opuściłaonastolicęBawarii.
NatomiastWilhelmFeldman,któryprzybyłdoBerlinapodkoniecwrześnia
1914r.,pozostałtuażdo1918r.Dziękiswejniespożytejenergiistałsięwkrótcepo-
wszechnieznanywkręgachpolitycznychstolicyRzeszy.Niestrudzenieinformował
oPolsce,Polakachiichdążeniach,prowadziłpolemikinałamachprasyniemieckiej,
organizowałspotkaniaidebaty,próbowałpozyskiwaćzwolenników.Niebawem,po-
mimoograniczonychśrodkówfinansowych,rozpocząłwydawaniebroszuryinfor-
macyjnejpt.„MitteilungendespolnischenPressbüros”,aodjesieni1915r.periody-
ku„PolnischeBlätter”.Dostarczałteżnarynekwydawniczywiększepublikacje,jak
np.opublikowanajużnapoczątkulistopada1914r.„ZurLösungderpolnischenFra-
ge”.WpewnymsensieFeldmanstałsiępierwszymambasadorempowstającejdo-
pieroPolskiwNiemczech.Byłatotylkojednastronajegodziałalności,tapubliczna.
DrugatonieustającapracainformacyjnanarzeczNKN-u.Wregularniewysyłanych
raportachrelacjonowałostaniesprawypolskiej,zwłaszczaowidokachnajejaustro-
-polskierozwiązanie.Zbierającwiadomości,sięgałnietylkodoprasy,leczprzede
wszystkimusiłowałnawiązaćkontaktzosobamimającymiwpływnakonkretnede-
cyzjepolitycznelubztakowymibliskozwiązanymi.Popularyzowaćideęaustro-po-
lskąwBerlinieniebyłołatwo.Zwłaszcza,żenastrojenajesieni1914r.wśródnie-
mieckiejopiniipublicznejbyłynietyleantypolskie,coraczej,amożeprzedewszyst-
kim,antyaustriackie.Tepierwszemogływynikać,podobniejakuwojskowych,zroz-
czarowaniapostawąPolakówwKongresówcenapoczątkuwojny.Wszakpowszechne
byłooczekiwanienamasowyzrywprzeciwkoznienawidzonymtam–jaksobiewy-
obrażano–Moskalom.Tedrugiespowodowanebyłysłabościąinieudolnościąarmii
austriackiejnaplacuboju
88
.Wraporciez2listopada1914r.Feldmaninformował:
„PrzeciwkoAustriiniechęćrośniezkażdymdniem,iwraziedalszegoniepowodze-
niamożetomiećnastępstwapodwzględempolitycznymfatalne”
89
.Miesiącpóźniej
87
KorespondencjazMonachium.BJ,PapieryS.Kota,teczka110/83.
88
UtartepoglądynatematmałejwartościbojowejformacjiaustriackichrewidujepracaJuliuszaBa-
tora.J.Bator,Wojnagalicyjska.Działaniaarmiiaustro-węgierskiejnafronciepółnocnym
(galicyjskim)wlatach1914–1915,Kraków2005.
89
SprawozdanieFeldmanazBerlinaz2XI1914r.,teczka108/83,t.1,
40
