Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rzeczywiściemogli,leczprzyznaniepalmypierwszeństwaitytułunajwięk-
szychodkrywcówniczegowhistoriiniezmieni.PocobyłyPortugalczykom
ziemiezamieszkałeprzezprymitywneludy,którewpadaływzachwytnad
zwykłymipaciorkami,niemającenicciekawego,aprzedewszystkimcennego,
doofiarowaniawzamian?Portugalczycyniepragnęliziemi,któżbychciałją
uprawiać,usiebiemieliziemijeszczedośćjakdlanarodu,któregoliczebność
naprzełomieXViXVIw.oceniasięna1,3do2mln58.Łaknęlizłota,akru-
szectennajlepiej–dlaprawdziwychhandlarzyzkrwiikości–zdobywasię
wdrodzewymianyhandlowej.Niedarmopośródoficjalnychzaszczytówpor-
tugalskiegokrólaManuelaI,zapanowaniaktóregoVascodaGamadopłynął
doIndii,aPedroAlvarezCabralodkryłBrazylię,widniejem.in.tytuł:nSenhor
doComércio,daConquistaedaNavegaç§odaArábia,PérsiaeÍndia”(Pan
handlu,podbojuiżeglugiwArabii,PersjiiIndii).ManuelNunesDias
59
mówi
onportugalskimkapitalizmiemonarchistycznym”,albowiemkrólportugalski
dzierżyłmonopolnahandelwiększościątowarów:niewolnikami,tekstyliami,
rybami,złotemirozdzielałkoncesjewedługwłasnegouznania,sowicieje
przytymopodatkowując60.
DopieroutrataprzezPortugalczykówwpływówwAzji,koniecazjatyckie-
goimperium,conastąpiłouschyłkuXVIw.,spowodowałazwrotwkierunku
zachodnim.WcześniejszaeksploatacjawybrzeżyBrazyliipolegającawyłącz-
nienapozyskiwaniudrewnazdrzewabrasil,popolskudrewnofernambukowe
(brezylkaciernista),doprodukcjiczerwonegobarwnika,odktóregonazwę
wziąłkraj,zostałazastąpionamonokulturącukru.Dojegozaśuprawynajlepiej
nadawalisięmieszkańcyczarnegolądu.
OczywiścieniechęćdoniewoleniardzennychmieszkańcówAmeryki
prezentowanaprzezdominikaninaBartolomédelasCasas
61
orazuczone
dysputymiędzynimiwielebnymiJuanemGinesemdeSepúlvedaorazDo-
mingiemdeSoto
62
wywołanewątpliwościamicesarzaKarolaVnatemattego,
58
T.Rodrigues,PortugalnosséculosXVIeXVII.Vicissitudesdadinâmicademográfca,Centrode
EstudosdaPopulaç§o,EconomiaeSociedade,Porto,[online]<http://www.cepese.pt/portal/
pt/investigacao/working–papers/populacao–e–prospectiva/portugal–nos–seculos–xvi–e–
xvii.–vicissitudes–da–dinamica–demografica/Portugal–nos–seculos–XVI–e–XVII–Vicissitu-
des–da.pdf>[dostęp:11.04.2017];R.Botte,LePortugalł,s.88,szacujeliczbęPortugalczyków
wlatach1527–1535naok.1122tys.
59M.NunesDias,Ocapitalismomonárquicoportuguês(1415-1549).Contribuiçdoparaoestudodas
origensdocapitalismomoderno,Coimbra,FaculdadedeLetrasdaUniversidadedeCoimbra,
InstitutodeestudoshistóricosDr.AntóniodeVasconcelos,1963–1964.
60R.Botte,LePortugalł,s.91.
61Cf.B.delasCasas,KrótkarelacjaowyniszczeniuIndian,przeł.K.Niklewiczówna,Wdrodze,
Poznań1988.
62
Cf.B.delasCasas,J.GinésdeSepúlveda,D.deSoto,DysputawValladolid(1550/1551),przekład,
wstępiopracowanieI.Krupecka,WydawnictwoUniwersytetuGdańskiego,Gdańsk2014.
22
