Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Charakterystykapolskiegosystemupodatkowego
17
sprawdziłysięonewrzeczywistościgospodarczej.Tworzenieiwprowadzanie
zmiandosystemówpodatkowychwposzczególnychpaństwachzależnebyłood
wieluczynników,wtymoddominującegowdanymkrajurodzajudziałalno-
ścigospodarczej(np.rolnictwo,przemysł,handel).Systemypodatkoweulegały
równieżwpływomtradycjihistorycznych,strukturadministracyjnychorazod-
działywaniompolitycznymiekonomicznym.Systempodatkowytraktowany
jestjakoelementukładuspołeczno-gospodarczego,takwięcpowodzeniezmian
podatkowychwymagazaprojektowaniaodpowiednichdziałańpoprzedzających
wprowadzeniezmianyinakierowanychnaprzygotowaniedoniejpodatników.
PodstawyobowiązującegoobecniewPolscesystemupodatkowegoopracowa-
nezostaływrazzdokonującąsiętransformacją,zapoczątkowanąw1989roku.
Przejścieodopodatkowania„jednostekgospodarkiuspołecznionej”(określenie
przedsiębiorstwastosowanewokresiegospodarkicentralniesterowanejPRL)
dogospodarkiwolnorynkowejwymagałodostosowaniaistniejącegosystemupo-
datkowego,wtymwprowadzeniazasadopodatkowaniaosóbfizycznych(1991)
orazprawnych(1992),anastępniepodatkuodtowarówiusług(VAT),który
zastąpiłpodatekobrotowy(1993).Wkolejnychlatachpojawiłsięwpolskim
systemiepodatekakcyzowy,apóźniejuchwalonoordynacjępodatkową,zawie-
rającąskodyfikowanąprocedurępodatkową(1997).Wrazzprzystąpieniemdo
UniiEuropejskiej,prawowspólnotoweUEstałosiędlaPolskiważnymźródłem
prawa,wtymprawapodatkowego.ObecniefunkcjonującywPolscesystempo-
datkowyuważasięzazrównoważony,cooznacza,żezjednejstronynapodatnika
nakładanesąobowiązki,zdrugiejzaśmaonprawodoobronyprzedaparatem
skarbowym(Ernst&Young,2014).
Funkcjonującewramachsystemupodatkidzielonesąnaróżnegrupyrodzajowe.
Podziałytezależąodprzyjętychkryteriów,leczdonajczęściejstosowanychnależą
kryteriaspołeczne,ekonomiczneiprawneorazprzedmiotoweipodmiotowe.
Pierwszezwyróżnionych,kryteriumspołeczne,dzielipodatkinaosobisteirze-
czowe.Podatekosobistyuwzględniasytuacjęosobistąpodatnika,dostosowując
wysokośćzobowiązaniapodatkowegodojegoindywidualnejpozycjimaterial-
nej.Wzwiązkuztymzmniejszasięwydajnośćpodatku,gdyżzregułykryterium
towiążesięzestosowaniemulglubzwolnieńmającychnaceluuwzględnie-
niekwestiispołecznychprzyustaleniuobowiązkupodatkowego.Zastosowane
ulgilubzwolnieniamogązapewnićwiększypoziomsprawiedliwościpodatków.
Pozwalatonarealizacjęokreślonychcelówpolitycznychlubspołecznych,lecz
wymagawdrożeniabardziejrozbudowanych,awięcdroższychmetodustalania,
poboruikontrolipodatków.Podatekrzeczowyzkoleiprzyustalaniuwysoko-
ścizobowiązaniapodatkowegouwzględniajedyniekwestieekonomiczne(np.
wartośćmajątkupodlegającaopodatkowaniu),nierozpatrujączróżnicowania
indywidualnegopodatników.Wkonsekwencjiwysokośćpodatkuosobistegood-
noszącegosiędojednego,danegoprzedmiotuopodatkowaniamożebyćróżnadla
