Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
BogdanSzlachta
leczodsyłającejdonzdolnościepistemicznej”zjednej,nzdolnościnormotwór-
czej”zdrugiejstrony,mającychbyćudziałemnpaństwa”.Pomijającproblem
kluczowydlatradycjiwiązanejzHobbesem,mianowicieproblemnreprezen-
towania«państwa»”jakoninstancji”posiadającejtakiezdolności,aorzekającej
jednakzapośrednictwemjakichśpodmiotówreprezentującychją,dostrzec
należyzasadniczysprzeciwwobecuniwersalnegowalorunprawarozumu”/
nprawanatury”jakonprawapaństwowego”:wielośćewentualnychpaństwnie
wiążesięjeszczezichróżnorodnościączyzodmiennościąichrozstrzygnięć
prawodawczych,skorowszystkieonemająustanawiaćnpraworozumu”/
nprawonatury”.RozwiązanieHobbesajestotyleistotne,że-obokczyraczej
mimopytaniaonreprezentacjępaństwa”-ujawniapretensjędowskazania
ninstancji”wolnejodnracjonalności”poszczególnychjednostekuwikłanych,
warunkowanychprzynależnościądoróżnychstanówspołecznych,różnych
konfesjireligijnychczy-coważneszczególniedzisiaj-różnychkulturalbo
inklasspołecznych”.nInstancja”taniejestwikłananawetwuwarunkowania
historyczneczywrelacjezinnymi,jejpodobnymininstancjami”,bopozostaje
znimi(jakongiśjednostkijejpodporządkowane)wnstanienatury”:uporząd-
kowanieuniwersalnieważnymiregułamiprawnymiznajdowanymiwnprawie
natury”/nprawierozumu”inawetwnprawiepaństwowym”dotyczyczłonków
npaństwa”,nieorganizujejednakrelacjimiędzynpaństwami”.
Atakujesięrównieżinną,mniejntotalizującą”koncepcjęzapropono-
wanąwXVIIw.,niecopóźniejsząodHobbesowskiej,kluczowądlapewnego
wariantuliberalizmurównieżeksponującegouprawnieniaprzyrodzonejed-
nostek,przypisującegoatolinzdolności”inepistemiczną”(takżecodorozpo-
znaniaichtreściizakresu),innormotwórczą”nienpaństwu”,leczjednostkom
(znów:wolnymoduwikłaniawstanyczyklasy,konfesjeczykultury).Ujęcie
JohnaLocke’a,mającedostarczaćuzasadnieniadlapóźniejszychkoncepcji
uniwersalnieważnychanienaruszalnychnprawczłowieka”,istotnie-choć
wograniczonymzakresieokreślanymprzeznskatalogowane”iznanejakoby
jednostkomjużwnstanienatury”-wskazywałomożności,zktórychupraw-
nionymógłkorzystaćdowolnie.Ujęcietoumożliwiałotedyorzekanie,iż(raz
jeszcze:bezwzględunaprzynależnośćstanowączyklasową,konfesyjnączy
kulturową)każdajednostkamożekorzystaćzeswychuprawnieńjakoupraw-
nieńnienaruszalnych,chronionychprzezregułęznówkojarzonąznprawem
natury”/nprawemrozumu”,choćjużnieznprawempaństwowym”,jako
żeninstancjapaństwowa”nieokreślałajej,leczmiałajejstrzec.Zmianawpro-
wadzonaprzezLocke’amiałaniebagatelneznaczenie,przenosiłaobiewspo-
mnianenzdolności”znpaństwanajednostki”:nieono,leczonerozpozna-
waćmiałytreśćreguły,którazobowiązywaładonienaruszaniauprawnień
przyrodzonychposiadanychprzezjednostki.Leczzmianata,kluczowadla
uwydatnieniapozycjijednostkiwzględempaństwa,dostarczeniajejnmiary”
