Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
1.„WysokinadwszystkienarodyPan”…
duchantyklerykalnegoliberalizmu,opierałasięzatemnasolidnym,budo-
wanymprzezkilkadziesiątlatfundamencie2.
Głównybeneficjentzarysowanegopowyżejprocesu,cieszącasięnaj-
większąpopularnościąprzedrokiem1914katolickapartiaCentrum,sto-
jącnastanowiskulojalnościwobecpaństwaniemieckiego,jednocześnie
konsekwentniedeklarowałaobronępluralizmujęzykowegoikulturowej
odrębnościGórnegoŚląska,akcentującwyznaniowąwspólnotęjegomiesz-
kańców.Tymsamymstawaławopozycjizarównodoniemieckich,jakipol-
skichnacjonalistów.Oskalipoparciagórnośląskiegoduchowieństwadla
różnychpolitycznychprogramów,jużwdobierywalizacjimiędzyCentrum
arównieżodwołującymsiędonaukiKościołapolskimobozemnarodo-
wym,świadczyliczbaksięży-sygnatariuszyapelidowyborcówwkampa-
nii1906-1907.OdezwęCentrumpodpisało245duchownych,odezwępol-
ską-143.Zaznaczyćwypadaprzytymjednak,żePolskiKomitetWyborczy
doReichstaguna8kandydatówwystawił4księży,coilustrujeznaczenie
duchowieństwadlapolskiegoruchunarodowego4.
Jakirezonanspoglądywiększościgórnośląskiegokleruwywołaływśród
świeckich,spośródktórychwrejencjiopolskiejokoło90%stanowilikato-
licy?Ideaprymatuwięziwyznaniowejsięgałaswymikorzeniamiokresu
wczesnonowożytnejkonfesjonalizacji,jednakdojejugruntowaniawobli-
czualternatywnychpropozycjiwalnieprzyczyniłsięokresKulturkampfu.
Antykościelnapolitykapaństwaspowodowałaponadetnicznąkatolicką
mobilizacjęirewizjępriorytetównawetwśródpionierówruchupolskiego
naGórnymŚląsku,jakKarolMiarka,którzynaczołoswychpostulatów
wysunęliobronępozycjiKościoła5.Wkolejnychdekadachgórnośląskie
duchowieństwostarałosięutrzymaćuzyskanewówczaspolityczneprzy-
wództwo,niezawszezsukcesem-czegoprzykładembyłaprzegranawwy-
borachdoReichstaguw1893rokupiekarskiegoproboszczaLeopoldaNer-
licha,wspieranegosolidarnieprzezkler,zkandydatempromowanymprzez
głównąpolskągazetę„Katolika”JuliuszemSzmulą.Napięciatepozostawa-
łyjednakwewnętrznąsprawąpartiiCentrum,która,broniącjęzykowych
prawludnościsłowiańskojęzycznej,mogłaliczyćnawsparciepolskichdzia-
łaczywkolejnychwyborach.Kompromistenpodważonyzostałdopiero
przezmłodszągeneracjępolskichaktywistówzWojciechemKorfantymna
2J.Myszor:DuchowieństwokatolickienaŚląsku1742-1914.Katowice2011,s.355-374.
3T.Falęcki:OnarodoweobliczekatolickiegożyciakościelnegonaGórnymŚląsku.Pol-
ska-StolicaApostolska-Niemcy1919-1922.Kraków2003,s.31.
4J.Myszor:Duchowieństwokatolickie…,s.371.
5J.E.Bjork:NeitherGermannorPole.CatholicismandNationalIndiferenceinaCentral
EuropeanBorderland.AnnArbor2008,s.21.
