Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAWOSŁAWIEORAZUNIAWPOLSCEINALITWIE
WtymmiejscutrzebaodnieśćsiędoistniejącegopouniiwKre-
wiezakazubudowynowychcerkwinaLitwie.Ojegoistnieniuwia-
domojedyniezeźródełpośrednich4.Zakaztenniedotyczyłdóbr
prywatnychorazterytoriówzwyraźnądominacjąprawosławia.Obo-
wiązywałzatemzapewnejedyniewdobrachwielkoksiążęcych,gdzie
prawosławniikatolicyżylioboksiebie,częstowzbliżonejliczebnie
populacji.Zasadniczowiemy,żeobejmowałm.in.stołeczneWilno.
Jednakbezżadnychprzeszkódstawianotamniewielkierozmiarami
cerkwiezdrewna(więcniebyłotozakazane).W1511rokuhetman
KonstantyOstrogskiuzyskałzgodęZygmuntaIStaregonaprzebudo-
wanienastarychfundamentachcerkwikatedralnej(pw.Przeczystej
Bogarodzicy).TrzylatapóźniejOstrogskiotrzymałodtegożkróla
zezwolenienawymurowaniedwóchkolejnychwileńskichcerkwi
(wmiejscustarychdrewnianych):św.Mikołajaiśw.Trójcyjakowotum
zazwycięstwoodniesionenadwojskamimoskiewskimiwbitwiepod
Orszą(1514).Wszystkietrzywspomnianewyżejcerkwieistnieją
zresztąpodziśdzień5.
Jakwięcwidać,ograniczeniedotyczącewznoszeniacerkwinie
byłozbytdotkliwedlaprawosławiaidługojeszczeświątyńprawosław-
nychnaterenieWielkiegoKsięstwaLitewskiegobyłowięcejniżkościo-
łówkatolickich.RównieżpodwzględemliczbywiernychnaLitwie
inaziemiachruskichznajdującychsięwgranicachKrólestwaPol-
skiegoprawosławiewyraźniedominowałonadKościołemrzymsko-
katolickim.
Dużeznaczeniemiałofaktycznezrównaniewprawachboja-
rówprawosławnychikatolickichwWielkimKsięstwieLitewskim,
4OjegoistnieniuwspominałjeszczeZygmuntIIIw1596r.,gdybezskutecz-
niepróbowałzahamowaćbudowęnowejcerkwiwWilnie(pw.św.Ducha),którą
wznoszononagruntachszlacheckich,АктыотносящиесякисторииЗападной
России,собранныеиизданныеАрхеографическоюкомиссиею…(dalej:AZR),
t.4,Sankt-Peterburg1851,nr101,s.138.
5Zbiórdawnychdyplomatówiaktówmiast:Wilna,Kowna,Trok,pra-
wosławnychmonasterów,cerkwiiwrożnychsprawach,t.2,Wilno1843,nr6,
s.13-15;K.Chodynicki,KościółprawosławnyaRzeczpospolitaPolska.Zaryshisto-
ryczny1370-1632,DrukarniaKasyim.Mianowskiego:Warszawa1934,s.80-81;
T.Kempa,DziałalnośćhetmanaKonstantegoIwanowiczaOstrogskiegonapolupra-
wosławia,„BiałoruskieZeszytyHistoryczne”1999,t.12,s.11.
~19~