Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAWOSŁAWIEORAZUNIAWPOLSCEINALITWIE
nośćwobeckatolickichwładzLitwy.Wpróbachdoprowadzeniado
zamachustanunaLitwie,szczególniewidocznychwokresierządów
KazimierzaJagiellończyka,kwestiareligiinieodgrywałażadnejroli.
WśródgłównychrzecznikówpozbawieniakoronylitewskiejKazimie-
rzawpierwszymokresiejegopanowaniabyłkatolikJanGasztołd,woje-
wodawileński14.Natomiastnajbardziejrozpoznanywhistoriografii
buntprzeciwKazimierzowiJagiellończykowi,którymonarchaspacy-
fikowałw1481roku,zorganizowalinajbliżsikrewnikrólazpowodów
osobistych,choćjegotrzejznaniprzywódcy-MichałOlelkowicz,Iwan
HolszańskiiFiodorBielski-byliwyznaniaprawosławnego15.Podobne
byłypowodywystąpieniakniaziaMichałaGlińskiegow1508roku
przeciwlitewskiemuwładcy,anastępniejegowspółpracyzMoskwą
wtrwającejod1507rokuwojnielitewsko-moskiewskiej.Dawniejsza
historiografia,atakżeczęśćwspółczesnej,idączadawnymiźródłami
moskiewskimi,opisujeówczesnykonfliktwWielkimKsięstwieLitew-
skimjakospórmiędzyświatemłacińskim(katolickim),reprezentowa-
nymm.in.przezkrólaZygmuntaStarego,aświatemprawosławnym,
którymiałrzekomoreprezentowaćGliński.Tymczasemwiadomo,że
kniaźMichałoddawnabyłrzymskimkatolikiem,ajegowystąpienie
przeciwprawowitemumonarszestanowiłonastępstwodokonanego
przezniegowcześniejmorderstwananajważniejszymwrogu-Janie
Zabrzezińskim.IstotnympowodemzdradyGlińskiegobyłtakżefakt
utratyprzezniegopozycjipolitycznejnaLitwie,cowynikałozokre-
ślonegopostępowaniaZygmuntaIwzględemkniazia16.Wartododać,
żeGlińskiprzeszedłnaprawosławiedopierokilkalatpoucieczcedo
14G.Błaszczyk,op.cit.,s.837-838,857-858.
15A.Krupska,Wsprawiegenezytzw.spiskuksiążątlitewskichw1480-1481
roku.Przyczynekdodziejówwalkio„dominiumRussiae”,„RocznikiHistoryczne”
1982,t.48,s.121-146.
16M.Krom,МежPусьюиЛитвой.Западнорусскиеземливсистеме
русско-литовскихотношенийконцаXV-первойтретиXVIв.,Kvadriga:
Moskva1995,s.117-130;D.Szulc,GenezaipoczątekkonfiktuMichałaGliń-
skiegozJanemZabrzezińskimwroku1503.Zdziejówprzeobrażeńelitywładzyna
LitwiewpoczątkuXVIwieku,„Lietuvosistorijosstudijos”2014,t.33,s.44-65;
por.K.Pietkiewicz,WielkieKsięstwoLitewskiepodrządamiAleksandraJagielloń-
czyka.StudianaddziejamipaństwaispołeczeństwalitewskiegonaprzełomieXV
iXVIwieku,WNUAM:Poznań1995,s.113-124.
~23~