Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAWOSŁAWIEORAZUNIAWPOLSCEINALITWIE
tejRzeczpospolitejradzinatopozwalamy,żetylkonazalecenieUprzejmo-
ściWaszejtakieurzędyreligijejgreckiejludziomzacnymipobożnymdawać
będziemy36.
DziękiwstawiennictwuhetmanaOstrogskiegoZygmuntStary
wydałteżwlipcu1522rokuwyjątkowyprzywilej,dotyczącyobsady
najważniejszegoprawosławnegomonasteruwRzeczypospolitej,Ławry
PieczerskiejwKijowie.Podczasgdyoobsadziestanowiskaprzełożo-
nychinnychmonasterówdecydowalizawszektitorzy(obojętnie,czy
bylinimiprywatniwłaściciele,czyteżkról),wprzypadkuarchimandrii
kijowskiejtopieczerscymnisiorazkijowskaszlachtamieliodtejpory
wybieraćnowegoarchimandrytę.JednakwpóźniejszychlatachZyg-
muntStaryijegonastępcyniezawszerespektowalitenprzywilej,czę-
stosamodzielniewyznaczającprzełożonegoŁawry37.Niemniejwarto
zaznaczyć,żem.in.dziękitemuprzywilejowiudałosięprawosławnym
zachowaćkontrolęnadŁawrąPieczerskąjużpouniibrzeskiej38.
Wpływnawzmocnienieznaczeniaiautorytetuprawosławnych
możnychwCerkwinaziemiachLitwyiPolskimiałytakżeprzemiany
polityczne,jakiedokonałysięwRzeczypospolitejwdrugiejpoło-
wieXVIwieku.Bezwątpienianajważniejszymwydarzeniemztego
punktuwidzeniabyłozawarcieuniilubelskiejw1569roku.Jeszcze
przedjejpodpisaniemZygmuntAugust,wwydanychwlatach1563
i1568przywilejach39,wzmocniłznaczeniekniaziówimagnaterii
prawosławnejwWielkimKsięstwieLitewskim,dopuszczającichdo
wszystkichstanowiskurzędniczychwpaństwie,atakżeobiecując
zachowaćtytułykniaziowskiepoewentualnejunii(wKoroniePolskiej
takietytułyniebyłyuznawane).Jednocześniewszystkimmagnatom
(iszlachcie)zWielkiegoKsięstwaLitewskiego,którzywcześniejotrzy-
36ZygmuntIIIdoK.Ostrogskiego21.10.1592r.,w:M.Broniewski,Apokri-
sisaboodpowiedźnaksiążkiosynodziebrzeskim1596,imieniemludzistarożytnej
religiejgreckiej,red.J.Długosz,J.Byliński,ZakładNarodowyim.Ossolińskich:
Wrocław1994,s.103.Jednakwpraktyceobietnicawyrażonawtymliścienie
zostałaprzezkróladotrzymanazpowodurychłozawartejuniibrzeskiej,której
Ostrogskistałsięzażartymprzeciwnikiem.
37AZR,t.2,nr112,s.140-142;T.Kempa,Rywalizacja…,s.832-835.
38T.Kempa,Rywalizacja…,s.844in.
39MonumentaReformationis…,ser.1,z.1,nr4-5,s.14-28.
~31~