Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Omitach,przekłamaniachirekwirowanychdokumentach
13
daniepijałkawę,czyherbatę,jakiegarniturylepiejnanimleżały,jakrównież
to,któreutworymuzycznenuciłprzygoleniu(choćostatniakwestia,dzięki
wierszowiKonstantegoIldefonsaGałczyńskiego,znajdujerozwiązanie).Wnie-
którychmiejscachsprawzwiązanychzżyciemprywatnymBorejszyniedałosię
jednakuniknąć.Dziejesiętakwówczas,gdydziękinimmożemydowiedzieć
sięczegośosposobiejegomyślenialubmotywachpodejmowanychprzezniego
działań.Zaprzykładniechposłużąfragmentydotycząceśrodowiskarodzinnego,
wjakimtwórcaDCzytelnika”wzrastał.Takieujęciepozwalauznaćprzedstawiony
materiałzarodzajbiografiipolitycznejiintelektualnej.
Zawłaściwąformułę,pozwalającąokreślićcharakterniniejszejksiążki,niech
posłużymyślwyrażonaswegoczasuprzezfrancuskiegomediewistęJacquesa
LeGoffa,którypisał,żebiografiawplecionawnarracjęhistorycznączyni
zpostaciDpodmiotglobalizujący”2.Uciekałwtensposóbodformułyklasycznej
biografii,wobecktórejhistorycznaszkołaskupionawokółpismaDAnnales”
żywiłasporąniechęć.WtymprzypadkuJerzyBorejszastaniesiępodmiotem,
wokółktóregoskupiaćsiębędązagadnieniaodużejróżnorodności,niezawsze
bezpośredniozwiązanezpostaciąprezesaDCzytelnika”.Wnim,jakwsoczewce,
odbijająsięgłównewątkiepoki.Borejszajestzatem(choćtoniecobrzydkie
sformułowanie)pretekstemdorozważańnatematzjawiskwykraczającychpoza
ściśleokreślonegranicejegobiografii.Wartośćużytkowąokreśleniasformu-
łowanegoprzezLeGoffawzmacniatakżeto,żezakładaonomożliwośćwia-
rygodnegoopisuprzeszłościprzypomocyosóbczęstozdrugiegoczytrze-
ciegoDszeregu”.
ŁatwowyobrazićsobieJózefaStalinaczyBolesławaBierutawroliDpodmio-
tówglobalizujących”,alejużpewnegorodzajutrudnościnastręczaujęciewten
sposóbpostaciomniejszymznaczeniuhistorycznym.Jestjednocześniesprawą
oczywistą,żekonkretneosobymogąsłużyćjakopretekstdoopisujedyniewybra-
nychsegmentówzjawisk.PróbapodjęciaopisusytuacjigospodarczejwPolsce
pierwszychlatpowojennychprzezpryzmataktywnościspołeczno-politycznej
JerzegoBorejszybyłabyzgóryskazanananiepowodzenie.Większewątpliwości
niepowinnypojawićsięzkoleiwsytuacji,gdyautoraRewolucjiłagodnejuznamy
zadobrypretekstdobadańnadnaturąpolitykikulturalnejwpierwszychlatach
pozakończeniuIIwojnyświatowej.Wtejsytuacjipowodzenieprzedsięwzięcia
badawczegozależyprzedewszystkimodtalentuiumiejętnościhistoryka.Na
pewnowartopodjąćtakiewyzwanie.
Politykakulturalnabędziezatemdrugim-tymrazembezosobowym-boha-
teremniniejszejksiążki.Otym,jaknieostrejesttozjawisko,możnasięprze-
konać,dokonującchoćbypobieżnegoprzeglądujegodefinicji.Dozmiannatym
poludochodziłowrazznastępowaniemkolejnychformpaństwowościpolskiej.
To,cowokresiemiędzywojennymoznaczałterminDpolitykakulturalna”,prze-
stałomiećznaczeniewczasiepóźniejszym.Abywięcomawianetupojęcie
2Sformułowanietopodajęza:H.Orłowski,TomaszMann-reprezentantnaroduversuspisarz
nowoczesny[w:]T
.Mann,Mojeczasy,przeł.W
.Kunicki,Poznań2002,s.7.
