Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Przedmowa
odnieśćbezpośredniodookresuobjętegoramamichronologicznymiksiążki,
przytoczyćwypadadefinicjępowstałąwepocePolskiLudowej.Mówiona,że
Dpolitykąkulturalnąwinniśmynazywaćcelowąizorganizowanądziałalnośćpań-
stwaorazorganizacjipolitycznychispołecznych,któreinspirująrozwójtwór-
czościartystycznejizapewniająopiekęnadrozwojemśrodowisktwórczych,
wpływającychnaupowszechnieniedóbrkulturyirozwijanieaktywnegoudziału
wżyciukulturalnym”3.Wdefinicjitejumykajednostkowywyrazdziałańna
polupolitykikulturalnej,choćgdyanalizujemydziejekulturypowojennej,ten-
dencjatakajestwidoczna,czemuwyrazdajechoćbydobórtematuniniejszej
książki.Złożyćtotrzebanakarbscentralizowanegoiinstytucjonalnegopodej-
ściadoaktywnościkulturalnej,szczególniewsferzejejinspirowaniaczyupo-
wszechnianiaśrodkówsłużącychjejrealizacji.Wyłączniepaństwolubinstytucje
wróżnymstopniuprzezpaństwokoncesjonowanemogłyprzyjąćnasiebieobo-
wiązkimecenasa4.Zapomnianojednakotym,żewramachtychzinstytucjona-
lizowanychformpracowalikonkretniludzie,nadającypolitycekulturalnejkształt
przykrojonyczęstokroćdowłasnejwizji.Potwierdzeniemmożebyćdziałalność
takichosób,jakJerzyBorejsza,StefanŻółkiewskiczyKarolKuryluk.Nieulega
wątpliwości,żewymienienidziałaczekulturalni,promującindywidualnepomy-
słyczystyledziałania,poruszalisięwobrębieobowiązującejideologii.
Powinnościąhistorykajestopisutrwalającycałągamęzachowańiprądów,gdyż
tylkowtensposóbobrazprzeszłościmożebyćuznanyzawiarygodny.
Książkaniniejszastawiawięcsobiezacelnakreśleniegłównegonurtuzja-
wiskzachodzącychwpolitycekulturalnejpierwszychlatpowojennych.Tezą
wyjściowąjeststwierdzenieoniezwykleważnejroli,jakawówczasprzypadła
JerzemuBorejszy.Odnosisiętoprzedewszystkimdolat1944-1948,kiedystał
naczeleSpółdzielniWydawniczejDCzytelnik”.Jednymznajistotniejszychpro-
blemówbędzierozstrzygnięcie,naileokreślenieroliprezesaDCzytelnika”,poja-
wiającesięwewspomnieniachiliteraturzeprzedmiotu,jestzgodnezprawdą
historyczną.Abytouczciwierozstrzygnąć,należyskupićsięwpierwszejkolej-
nościnajegogłównymprojekcieideowym:Drewolucjiłagodnej”,zktórymto
terminemBorejszajestwśródbadaczyutożsamiany5.Określenietostałosię
bardzopopularne,szkopułwtymjednak,żezaczętojestosowaćdozjawisk
częstokroćbardzoodkulturyodległych.Niepodjętoprzytympróbypełnego
opisuDrewolucjiłagodnej”najejwłaściwymobszarze.Zabrakłokompletnych
analizsięgającychdogenezyzjawiskainaświetlającychjegoczęściskładowe.
Problemwziąłsięponiekądztego,żebyłtotematniecoDpodejrzany”politycz-
nie-równocześniedlaobustrondzisiejszegosporuopamięćPolskiLudowej.
DRewolucjałagodna”,BorejszaiDCzytelnik”słabowpisująsięwschematyinter-
pretacyjneobecnewtejdyskusji.CzymzatembyłaDrewolucjałagodna”?To
jednoznajistotniejszychpytańtejksiążki.
3J.Kossak,K.Krzemień,Kształtypolitykikulturalnej,Warszawa1976,s.53-55.
4K.Żygulski,Wstępdozagadnieńkultury,Warszawa1972,s.274-276.
5J.Borejsza,Rewolucjałagodna,DOdrodzenie”1945,nr10-12.
