Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Kiedyniedawnousunąłemsięwdomowezacisze”…
zinnymi,aledlasiebie,potobylepiejsięukształtować,postąpićnaprzód
wowejpracynadsobąsamym,bydotrzećdosamegosiebie5.
Otiumjestjednymzelementówkulturysiebie,leżącejuźródełkształtowa-
niasiępodmiotuwkulturzeeuropejskiej6.Abyosiągnąćautonomięisuwe-
rennośćpodmiotu,trzebawykonaćokreślonąpracę.Wtymwypadkupolega
onanaodosobnieniu,któreumożliwiaprzebudowęczymodelowaniesiebie.
DlaFoucaultaantycznetechnikisiebiestanowiąswoistyhoryzontinter-
pretacyjnydlapóźniejszychprzekształceńwszelkichformaskesisimaksymy
gnothiseauton-iteprzekształceniabędąmnieinteresowaływodwołaniu
dotrzechpisarzy,którzywydająsięważnidlaliteraturydobyrenesansuiba-
roku.BędątoMicheldeMontaigne,JustaLipsjusziStanisławHerakliuszLu-
bomirski.Konstelacjataniejestprzypadkowa,pisanojużbowiemopewnych
podobieństwachwystępującychwtekstachtychautorów,chętniezarówno
odwołującychsiędodyskursustoickiego,jakiprzetwarzającychantyczne
wątki,motywyiidee7.
ZacznijmyodMontaigne’a.AutorPróbzazwyczajjestwidzianyjakojedna
zwielupostaci,któranagrunciefilozofiiwywarławpływnanowożytnerozu-
mienietożsamości,jakchceCharlesTaylor,nieodwołalniepowiązanezwe-
wnętrznąrefleksyjnościączysubiektywnością8,uważnymprzyglądaniemsię
izapisywaniemwłasnychkonkretnychdoświadczeń,nieodłącznychodsfery
ciałaicodzienności,nacowskazywałMartinJay
9
.ZkoleiFoucaultpostrzega
5M.Foucault,Hermeneutyka…,s.165-166;por.s.121,132,224,365,366,547.
6Tenże,Historia…,s.146.
7Zob.np.J.Tazbir,MontaignewśródPolaków,nPamiętnikLiteracki”1996,z.2,s.5-20;
M.Skrzypek,FilozofcznyrodowódantropologiiLubomirskiegoijejcentralnyproblem-czło-
wiekwświeciepozorów,[w:]StanisławHerakliuszLubomirski-twórcadzieła,podred.A.Kar-
pińskiego,E.Lasocińskiej,Warszawa2004,s.82-115;J.Dąbkowska-Kujko,Arkadiaflozofów,
[w:]Staropolskie…,s.299-314.
8CharlesTaylorzaznacza,żeMontaignekonstruujennarodzinyinnejformynowożytnegoin-
dywidualizmu,zorientowanejnaodkrywanieprzezczłowiekasamegosiebie[ś].Dążyona
dookreśleniatożsamościjednostkiprzezjejrysyniepowtarzalne,różniącejąodinnychjed-
nostek,podczasgdykartezjanizmprzynosinamnaukęoogólnejnaturzepodmiotu:owozaś
odkrywaniewłasnejtożsamościdokonujesięturaczejpoprzezkrytycznąsubiektywnąinter-
pretacjęsamegosiebie,anienamocydowodówkonstruowanychprzezbezosobowyrozum”
.
Niecodalejczytamy:nPoszukiwanietożsamościtoposzukiwaniejednostkowejistotysamego
siebie.Niedasięjejjużokreślićwłaściwiewpewnychogólnychkategoriachdefiniujących
podmiotludzkiegodziałania,takichjakdusza,rozumczywola.Wciążpozostajebowiempy-
tanieomniesamegoidlategowłaśniemyślęosobiejakoopodmiocie”-Ch.Taylor,Źródła
podmiotowości.Narodzinytożsamościnowoczesnej,przeł.M.Gruszczyńskiiin.,wstępiposło-
wieA.Bielik-Robson,Warszawa2012,s.339i342.
9M.Jay,Pieśnidoświadczenia.Nowoczesneamerykańskieieuropejskiewariacjenauniwersalny
temat,przeł.A.Rejniak-Majewska,Kraków2008,s.44-51.
13
