Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.ODPAŃSTWOWIENIEIRETERYTORIALIZACJA
17
poważnewyzwaniedlawiatowegozarządzania,któremusiobejmowaćróżno-
rodne,aczęstonawetprzeciwnehoryzontyczasoweiprzestrzenne.Naową
kompleksowoćzmian,dotykającychwieluaspektówżycia,wskazywałajuż
różnorodnoćprocesówkryjącychsiępodhasłemglobalizacji(zob.powyżej).
Wydajesięonanaturalnąpochodnąszerokoomawianejkompleksowoci
współczesnychsystemówspołecznych[Mayer1995;Hausner2008;Kooimann
2008].Włanietazłożonoćodpowiadazaproblemyzorganizacją(czyteżza-
rządzaniem)owymisystemami(zob.governancefailure;[Jessop2002b]),zwłaszcza
wsytuacji,gdypodlegająonerówniekompleksowymzmianom.
1.2.Odpaństwowienieireterytorializacja
Globalizacja,oznaczającam.in.umiędzynarodowienieorazskupienieuwagina
poziomachorganizacjiinnychniżpaństwowy,pociągazasobą„rekonfiguracje
relacjispołecznychigospodarczychwprzestrzenigeograficznej”[Scholte2000,
za:Czerny2005:23].Wyraźniesugerujeprzytymzmianęrolipaństwawogólno-
wiatowymsystemiepolityczno-gospodarczym,atakżekoniecznoćuwzględnie-
niatychzmianwpodejciubadawczym.Okazałosiębowiem,żeskupieniebadań
społecznychnapaństwienarodowym,któremiałomiejsceprzezcałyXIXiwięk-
szoćXXwieku,straciłoadekwatnoć[Haggett2001,za:Czerny2005].Od-
państwowienie,jakojedenzprzejawówglobalizacji,frapujepolitologówibudzi
wielesprzecznychopiniizarównocodoswojejistotyiatrybutów,jakisamego
zachodzeniategozjawiskawrzeczywistoci.
Opowiadającysięzajegorealnymistnieniem,Swyngedouw[2004:27]
upatrujenajbardziejdramatycznychzmianwlatach80.ubiegłegowieku,kiedy
przejcieodwestfalskiegoporządkuopartegonapaństwachnarodowychkuno-
wymformomorganizacji,podważającymprymatpaństwa(m.in.poprzezprzekra-
czaniegranicpaństwowych),stałosiębardzowidoczne.Zdarzeniem,które
wzmogłorysującysięjużwczeniejtrendswobodnegoprzepływukapitału,był
niewątpliwieupadeksystemuBrettonWoods.Umożliwiającglobalizacjępro-
dukcji,stanowiłonjednoczeniewynikpostępującejodkońcaIIwojnywiato-
wejinternacjonalizacji[idem1989:36].Rozdzielenienarodowychgospodarekod
wiatowejstawałosięcoraztrudniejsze[Soja2000:194].Mobilnoćkapitału
wzmogłozastąpieniefordowskiegomodeluprzemysłowegogospodarkąopartąna
usługachifinansach
2
[Swyngedouw1989].Prywatnefirmymiędzynarodowe,nie
ograniczanezobowiązaniamiwłaciwymidlaaparatówpaństwowych,zyskały
nadpaństwamiprzewagę,którawykraczapozaaspektyczystogospodarcze
[Heywood2009].Jasnestałosię,żewobecwzrostuznaczeniamiędzynarodo-
2
Niepodejmujętutajdyskusjinadadekwatnociąterminu„postfordyzm”[zob.Soja
2000],którasamawsobiestanowiodrębny,szerokiprzedmiotrozważań.Jakożekwestia
pozostajenamarginesiegłównegonurtuargumentacji,wksiążceużywamokrelenia
kontrowersyjnego,aczkolwiekjużchybazadomowionegowliteraturze.