Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.PRZESKALOWANIEIUSPOŁECZNIENIEPRZESTRZENI
25
dogłębnązmianąpostrzeganiazarównoprzestrzeni,jakirelacjiprzestrzennych
[zob.Lisowski2003].
OdkońcaXXwiekuobserwujemywnaukachspołecznychożywienieroz-
ważańnadichprzestrzennymwymiarem[zob.Sagan2000:26inast.).Gualini
[2006]mówinawetoprzejciukunowejprzestrzennoci,wyznaczanejraczej
przezdziałalnoćspołecznąniżprzezfizycznejednostkiodniesienia.Lisowski
[2005:39]zaznacza,żewobecspacjocentryzmuwspółczesnejnauki[Symotiuk
1998,za:Lisowski2005],„możemywręczmówićo«nadmiarzeprzestrzeni»,
ponieważ«przestrzeń»częstometaforycznieopisujeuwikłaniejednostekwnie-
zwykleskomplikowaniepowiązaniaróżnejnaturylub-jako«krajobraz»-jest
konstrukcjąwyobrażalnegowycinkarzeczywistoci”.Wnowymnurciepodejcia
doprzestrzenijakozmiennejzależnejwykształciłasięwdrugiejpołowielat90.
XXwiekukoncepcjaprzeskalowania(rescaling).Ujejpodstawleżązałożenia
relacjonizmu,któryponadpoznanieprzedmiotówprzedkładapoznawanierelacji
międzynimi[Lisowski2003:23).Przeskalowanieskupiauwagęwłanienawy-
twarzanymmiędzyaktoramipowiązaniu,wychodzącprzytymodszeroko
dyskutowanejdychotomiide-ireterytorializacji[Brenner2004].Potrzebaobejcia
terytorialnejpułapkiprzyjednoczesnymodrzuceniucałkowitejdeterytorializacji,
postulowanejprzezwizjęwiatabezmiejsciodległoci,wymusiłaposzukiwania
nowejkonceptualizacjirelacjispołeczno-przestrzennych(wtymnowychjedno-
stekodniesienia).Dokładniewyznaczoneterytorianieoferująodpowiednichram
odniesieniadlabadańusieciowionegowiata,gdyżnieuwzględniająnowowytwa-
rzanychrelacji,któreczęstoprzecinajątradycyjniezdefiniowanepoziomyorgani-
zacji.Nowakonceptualizacja,którejwypracowanieBrenneruznajezajedno
zpoważniejszychwyzwaństojącychprzedwspółczesnyminaukamispołecznymi,
implikujesygnalizowanąjużzmianępodejciadoprzestrzeni[ibidem].Konieczne
zatemstałosięsięgnięciedokoncepcjiprzestrzeniuspołecznionej.
Przestrzeńjakoneutralny,zgóryzałożonyiniezmienny„pojemnik”(czyli
ontologiczniedanakategoria[Marston2000:220]działalnociludzkiej)zaczęto
przeciwstawiaćprzestrzeniwytwarzanej[Castells1982;Lefebvre1991;Jałowiecki
1988;zob.teżGualini2006],awięcnieneutralnej,lecznasyconejiukształtowanej
przezdanąspołecznoć.Wtymrozumieniuprzestrzeńpostrzeganajestjakoefekt
społecznejdziałalnoci[Smith1995;Gualini2006],wytworzonejnakanwie
skomplikowanychpowiązaństrukturipraktykprawnych,politycznych,gospodar-
czychispołecznych[Martinetal.2003].Przestrzeń,która„podobniejakczas,
winnabyćuwzględnianawteoriispołecznejjużnaetapieformułowaniawarun-
kówpoczątkowych”[Sagan2000:27],stajesięjednymzelementówbudujących
dynamicznysystem,aniezmiennąniezależnąwyjaniającąbadanezjawiska.
Przeciwnie,możebyćpochodnątychzjawisk[Jałowiecki1988;Lisowski2003].
Wtymduchurozpowszechniłosięwbadaniachmiejskichiregionalnych
pojęciesoftspaces[Allmendinger,Haughton2009],przeciwstawianychtradycyj-
nymprzestrzeniomwyznaczonymprzezgraniceadministracyjno-polityczne
(zwanychdlaodróżnieniahardspaces).Przestrzeniemiękkietoobszaryobjęte
elastycznymi,częstooddolnymiformamizarządzania,alternatywnymiwobec