Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pytanieopoczątki
nictwawobecliteraturklasycznych,nasihistorycyliteraturystaralisięnie-
kiedywskazaćprzynajmniejwyrównanietendencjirozwojowychwodnie-
sieniudoformnowożytnych,wtymidoeseistyki.Czypowodowane
tobyłochęciąpokonaniakompleksów,czyniezrozumienieminiezaak-
ceptowaniemdokońcaodrębnościkulturowej-trudnowtymmiejscu
rozstrzygać.Dośćpowiedzieć,żewskrupulatnymopracowaniuDoroty
Heckczytamy:
[ś]cecheseistycznychdopatrywanosięwdziełach[ś]Górnickiego
(Dworzaninpolski),S.H.Lubomirskiego(RozmowyArtaksesaiEwan-
dra),Skargi(Kazaniasejmowe),Konarskiego,Staszica,Śniadeckich,
Cieszkowskiego,Brodzińskiego,Mochnackiego,Klaczki,Świętochow-
skiego16.
Naszczęścieautorkazakończyłatowyliczeniezdaniem:nWnaszym
piśmiennictwiejednakdopieroXXw.przynosieseistykęliteracką”17.
Wobecpowyższegowprawdziwąkonfuzjęwprawionymożezostaćpilny
czytelnikakademickiegopodręcznikadohistoriiliteraturyromantycznej,
wktórymznajdzierozdziałNarodzinywspółczesnegoeseju,awnimtytuły
iopisytrzechpierwszychpolskichesejów.Miałytobyć:HugonaKołłą-
tajaUwaginadteraźniejszympołożeniemtejczęściziemipolskiej,którąod
pokojutylżyckiegozaczętozwaćKsięstwemWarszawskim(1808),Kajetana
KoźmianaDziejepowstaniaPolskipodpanowaniemDomuAustriackiego
będącej…(1812)orazAdamaKazimierzaCzartoryskiegoMyśliopismach
polskich(1801,publikacjaw1810)18.Coskłoniłoautora,RyszardaPrzy-
bylskiego,skądinądtwórcęświetnych,silnieeseizowanychksiążek19,do
zaproponowaniapodobnejtezy?Możnaprzypuszczać,że-znów(podob-
16D.Heck:Esejś,s.274.
17Ibidem.
18Zob.R.Przybylski:Klasycyzmisentymentalizmpotrzecimrozbiorze(1795-1830).
W:A.Witkowska,R.Przybylski:Romantyzm.Warszawa1997,s.101-106.
19NależywymienićtutytułychociażniektórychksiążekR.Przybylskiego:Etin
Arcadiaego.Esejotęsknotachpoetów(1966),Cieńjaskółki.EsejomyślachChopina(1995),
Baśńzimowa.Esejostarości(1998),Rozhukanykoń.EsejomyśleniuJuliuszaSłowackiego
(1999),Sardanapal.Opowieśćotyraniinapożegnanieohydnegostulecia(2001),Krzemie-
niec.Opowieśćorozsądkuzwyciężonych(2003).
19
