Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
wwarunkachstaropolskich,tj.Krakowie,Warszawie,Lwowie,Poznaniu
iLublinie.Łączyjem.in.to,żepełniłyfunkcjepolityczneihandlowe,jakrów-
nieżfakt,żestanowiłyistotneośrodkirzemiosła6.Zdecydowanosięnatomiast
zrezygnowaćzporównywaniamiastKoronyzmiastamiPrusKrólewskich,
tj.zGdańskiem,ToruniemczyElblągiem,którezewzględunaswojąspecy-
fikę-awprzypadkuGdańskatakżewielkość7-znacznieodbiegająodpozo-
stałychmiastRzeczypospolitej,zatośmiałomożnajeporównywaćzośrod-
kamizachodnioeuropejskimi.
Abyobrazanalizowanychośrodkówbyłjaknajpełniejszy,dobadania
wybranotrzypunktyczasowe:1)drugąpołowęlatdwudziestychlubpierw-
sząlattrzydziestychXVIIw.,awięcokresdlamiastspokojny,wktórymnie
zachodziłyżadnegwałtownewydarzenia;2)okresprzed„potopem”szwedz-
kim(lubinnymiwydarzeniamiłączącymisięzkryzysempołowyXVIIw.,
np.powstaniemChmielnickiego),byukazaćsytuacjęmiastwprzededniudzia-
łańwojennych,pokilkudziesięciulatachrozwoju;3)koniecXVIIw.;zazwyczaj
staranosięuchwycićjaknajpóźniejszymoment,np.latadziewięćdziesiąte,lecz
wprzypadkubrakuporównywalnegomateriałuźródłowegolubjegoniekom-
pletnościdecydowanosięnainnyspiszdrugiejpołowyXVIIstulecia.Celem
byłozobrazowaniemiast20-30latpokryzysie,bysprawdzić,jaksobieznim
poradziły.Tam,gdziebyłotomożliwe,dodanojeszczespisyz1702r.
ostatniesąinteresujące,gdyżzawierająspisosóbpłacącychpodatekwojennyw1708r.,alebez
oznaczeniaulicyczykwartału,wktórymmieszkalipłatnicy,natomiastzadnotacjąoliczbie
zatrudnionejsłużby.ZkoleikontrybucjazeWschowyzawierazbiorczyspiswłaścicieliposesji
imajątkówzarównowmieście,jakiwjegookolicy(częstonawetwpromieniu30km),niestety
analizędanychutrudniabrakwyróżnieniamieszkańcówsamegomiasta.Zob.Contributions
GelderRolle,LatvijasValstsvēsturesarhivs,zesp.Rigaspili.vēsturiskaisarhivs,k.287-338;
FörslaguppåContributionsMedell,RiksarkivetwSztokholmie,zesp.SödermanlandsInfanteri
Regemente1696-1706,M385,k.nienumerowane.
6
M.Bogucka,ZzagadnieńsocjotopografiwiększychmiastPolskiwXVI-XVIIw.,w:Miasta
dobyfeudalnejwEuropieśrodkowo-wschodniej.Przemianyspołeczneaukładyprzestrzenne,red.
A.Gieysztor,T.Rosłanowski,Warszawa-Poznań-Toruń1976,s.148.
7OGdańskuwepocenowożytnejzob.m.in.E.Kizik,GdańskwpierwszejpołowieXVII
wieku.Uwagiwprowadzające,w:GdańskwepoceBartholomäusaMilwitza.Materiałyzsesji
naukowejzorganizowanejprzezMuzeumHistoryczneMiastaGdańskaiKlasztorOO.Karmelitów
wGdańskudnia15maja2008roku,red.tenże,Gdańsk2010,s.17-30;tenże,Gdańsknapoczątku
XVIIIwieku.Próbasyntezy,w:Dżuma,ospa,cholera.Wtrzechsetnąrocznicęwielkiejepidemii
wGdańskuinaziemiachRzeczypospolitejwlatach1708-1711.Materiałyzkonferencjinaukowej
zorganizowanejprzezMuzeumHistoryczneMiastaGdańskaiInstytutHistoriiPANwdniach
21-22maja2009roku,red.tenże,Gdańsk2012,s.27-40;M.Bogucka,ŻyciecodziennewGdańsku
XV-XVIwieku,w:HistoriaGdańska,t.2:1454-1655,red.E.Cieślak,Gdańsk1982,s.330-351;
HistoriaGdańska,t.2:1454-1655,red.E.Cieślak,Gdańsk1982;HistoriaGdańska,t.3,cz.1:
1655-1793,red.E.Cieślak,Gdańsk1993;zob.takżeP.O.Loew,Gdańsk.Biografamiasta,tłum.
J.Górny,Gdańsk2013.
