Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
Wprowadzenie
WlaboratoriumbadawczymDESY1wHamburgupowstałwlatach1984–1992pierwszynaświecie
ijakdotądjedynyakceleratorprzeciwbieżnychwiązekelektronów2iprotonówHERA3.Zaprojek-
towanyonzostałwceludokładniejszegopoznaniastrukturyprotonuinaturyoddziaływańjego
składników–kwarkówigluonów.Badaniateprowadzonebyływnowymzakresiekinematycznym
niedostępnymdlawcześniejszycheksperymentówrozpraszanialeptonównastałejtarczyzłożonej
znukleonów.Posługującsięprzemawiającądowyobraźnianalogiązoptyki,akceleratorHERA
możnaporównaćdogigantycznegomikroskopuelektronowego,wktórymwiązkaelektronówprze-
świetlawnętrzeprotonu.Dziękiwysokimenergiomwytwarzanymwtymurządzeniudługościfal
cząsteksondującychprotonbyłybardzomałe,copozwalałonauzyskanieinformacjiozjawiskach
rozgrywającychsięwsubstrukturachprotonuorozmiarzerzędujednejtysięcznejjegośrednicy,czyli
około10118m.
Wcelupełnegowykorzystaniapotencjałupoznawczego,jakidawałakceleratorHERA,zaplano-
wanoprzynimczteryeksperymenty,zaprojektowanenastępnieiwykonaneprzezmiędzynarodowe
zespołybadawcze:H1,ZEUS,HERMESorazHERA-B.Dwapierwszeznichumieszczonowokół
punktówprzecięciawiązekiwyposażonowdetektoryoptymalizowanedorejestracjiproduktówre-
akcjielektronówzprotonami(ep).Dwapozostałewykorzystywałytylkojednązwiązekakceleratora
HERA,obserwującproduktyjejoddziaływaniazestałątarczą.EksperymentHERMESbadałre-
akcjeelektron–nukleon,azastosowaniespolaryzowanejwiązkielektronowejispolaryzowanejtarczy
pozwalałonawglądwprocesyniedostępneprzywiązkachprzeciwbieżnychbezpolaryzacjiprotonów.
DetektorHERA-Bpowstałzmyśląobadaniuzjawiskzudziałemciężkichkwarkówpięknych,produ-
kowanychobficiewoddziaływaniachwysokoenergetycznychprotonównatarczywpostacicienkich
metalowychdrutówumieszczanychwobszarzehalowiązki.
NiemalodpoczątkupowstaniaprojektuHERAorazkoncepcjidetektorówH1iZEUSwprace
nadichkonstrukcjąwłączylisięfizycy,inżynierowieitechnicyzpolskichośrodkówbadawczychzKra-
kowa(AkademiaGórniczo-Hutnicza,InstytutFizykiJądrowejPAN,UniwersytetJagieloński)iWar-
szawy(UniwersytetWarszawski,NarodoweCentrumBadańJądrowych4,PolitechnikaWarszawska,
InstytutFizykiPAN).ZespółpolskizNarodowegoCentrumBadańJądrowychuczestniczyłtakże
weksperymencieHERMES.
1DESY,DeutchesElektronenSynchrotron–NiemieckiSynchrotronElektronowy.
2
Akceleratortenprzystosowanybyłtakżedoprzyspieszaniawiązekpozytonów.Wpracyniniejszejtermin„elektron”
używanybędzietakżewodniesieniudojegoantycząstki,pozytonu,oileniezaznaczonoinaczej.
3HERA,HadronElektronRingAnlage.
4ÓwcześnieIPJ,InstytutProblemówJądrowychwŚwierku.