Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
porównawczejhistoriireligiiirzucająświatłonawieleproblemów.
Mitraizm,któryrozprzestrzeniłsięwświecierzymskim
wpierwszychczterechwiekachnaszejery,choćbyłnajsilniejszy,nie
byłjedynymnurtemztegosamegoźródła,którydotarłdoświata
zachodniego.
Judaizmpowygnaniu[żydówzPalestyny]byłsilniezabarwiony
mazdaizmemwformiefaryzeizmu.Choćniektórzymocno
tokwestionują,faryzeusze(gr.pharisaioi,aram.perishaya,hebr.
perushim)moglinawetzawdzięczaćswojąnazwętym,których
doktrynyczęściowoprzyswoili,perashimmożnazatempisaćpersi,
parsiwtransliteracjihebrajskiej,takjakrobisiętowdzisiejszych
Indiach.1
Nietylkofaryzeuszejednak,którzystopniowostalisiępartią
narodowąwśródŻydów,byliprzesiąknięciideamimazdejskimi,
ponieważiwSyriiiwArabiirównieżpowstałowieleszkół
ocharakterzemistycznymignostyckim,wktórychmożnabyło
zauważyćwpływytradycjimagów,bądźktórebyłypodwpływemich
doktryny.Szkołytakietworzyłyjednozogniwłączącychzjednej
stronygnostycyzmżydowskiiogólniesemicki,azdrugiej
schrystianizowanągnozę.
Należyzauważyć,żeSzymon,któregoOjcowieKościołauważali
zanajwcześniejszegognostyckiegoheretykawchrześcijaństwie,nosił
przydomekMag,iżeWielkieZwiastowanie,którebyłogłównym
dokumentemtradycjiSzymona,jestwypełnionedoktrynąmagijską.
Cowięcej,imionaEonówwwieluschrystianizowanychsystemach
gnostyckichsąimionamietycznychabstrakcji,dokładnietaksamo,jak
imionaAmeszaspandów2wAweście.3
Nietylkoistniejąwyraźneśladytegowpływuwniektórych
zachowanychdonaszychczasówchrześcijańskichdokumentach
gnostyckich,jaknaprzykładwsystemieleżącymupodstaw
koptyjskichdziełgnostyckichzawartychwKodeksieAskew4iKodeksie
Bruce’a5,leczmamyrównieżwielewskazóweknaistnienieobszernej
literaturywywodzącejsięzdoktrynZoroastraijegomazdejskich
następców,jakteżibezpośrednioprzypisywanejmuprzezgreckich
pisarzy.
Literaturatabyłaznanawpewnychchrześcijańskichkręgach
gnostyckichibezpośrednioodnosisiędoniejtakżePorfiriusz6
wswoimŻywociePlotyna7,podająclistęgnostyków,przeciwko
którymjegomistrznapisałjednązksiągswejsłynnejEnneady.
