Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
SejmowarezydencjaZygmuntaIwPiotrkowie
niejestmożliwaprecyzyjnarekonstrukcjapierwotnychproporcjipałacu,
znaczniezniekształconegoprzezpóźniejszeprzebudowy,jednakmateriał
ikonograficznypozwalaodtworzyćwogólnychzarysachbryłęorazelewacje
drugiegopiętra,zburzonegoprzezRosjan.Odnalezienieoryginalnegory-
sunkuErykaDahlbergaz1657roku,naktórymprzedstawionopałaczruj-
nowanywtrakciepolsko-szwedzkichwalkoPiotrków,pozwoliłozakończyć
dyskusjęnatematformyzwieńczeniabudowli.Niektórzybadaczepropo-
nowaliwersjęrekonstrukcjizwysokąattyką,woparciuomiedziorytbędący
kopiątegorysunku,opublikowanywdzieleSamuelaPufendorfa.Obecnie
przyjmujesię,żeprostopadłościennytrzonpałacuwieńczyłdachsiodłowy,
wspartyodwschoduizachodunadwóchtrójkątnychszczytach,których
reliktywidocznesąnarysunkuDahlberga
37
.Oczywiścieniejesttoźródło,
napodstawiektóregomożnadokładnieokreślićwysokośćdachurezydencji
il.19
królewskiej(il.19).Jednakniezależnieodproporcjizwieńczenia,jegofor-
madecydowałaowizualnymodbiorzepałacu,jakobudowliwieżowej
38
.
Wkompozycjiceglanychelewacji,którychstaranniewykonanelico
wskazuje,żeniebyłyprzeznaczonepodtynk,dążonodoosiągnięciaefektu
symetrii
39
.Jednakplanowanądlawszystkichelewacjiczteroosiowośćudało
sięzrealizowaćwpełnijedyniewelewacjipołudniowej,którazwracając
[...]
„JakizamekzbudowałwKrakowie,
WSędomierzuiwieżę[podkr.T.R.]wPiotrkowie,
JakiteżdwórwWilnieiwRadomiu,
IKamieńcapoprawiłwPodolu”.
[...]
(A.Trzecieski,Dzieławszystkie,oprac.S.Bąk,t.II,Wrocław1961,s.90).
37
UwagęnaoryginałrysunkuDahlbergazwrócił:J.Szablowski,Kilkauwagoza-
mku...,s.171–173;idem,KilkauwagopierwotnejpostacipałacuwPiotrkowie,dzieła
mistrzaBenedykta,muratorakrólaZygmuntaI,s.215–220.Tamteżrelacjanatemat
dyskusjidotyczącejformyzwieńczeniapałacuwPiotrkowieiprzekonującarysunkowa
propozycjarekonstrukcji.
38
Zwłaszczajeżeliweźmiemypoduwagę,żewysokośćścianlateralnychrezydencji
królewskiejzbliżonabyładodługościbokupodstawy,coprzyniezbytwysokimdachu
nadawałobybudowlidośćprzysadzistykształt,takjakmożnatozaobserwowaćobecnie,
poniefortunnejodbudowie.
39
Licoelewacjipałacupiotrkowskiegozostałoczęściowouszkodzonewtrakciezbi-
ciatynków,położonychwXIXwieku,choćniemożnawykluczyć,żeporazpierwszy
otynkowanopałacjeszczewXVIIstuleciu,podczasremontupozniszczeniach„potopu”
szwedzkiego.Tamjednak,gdziezachowałysiępierwotnespoinowania,ichstarannewy-
konaniedowodzi,żeceglanelicobyłoprzeznaczonedoekspozycji.Trafnyopiselewacji
pałacupiotrkowskiegoopublikowała:T.Jakimowicz,„TurrisPyothrcoviensis”...,s.26.
