Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
RozdziałI
PoetykaArystotelesauznawanazapierwszedziełozzakresuteoriiteatru,za-
wieratylkosporadycznerozważaniadotycząceteatrurozumianegoogólnie,ale
taknaprawdęzajmujesiębudowąakcjidramatycznejczylizagadnieniamidrama-
turgicznymi.Jesttootyleważne,gdyżArystoteleswłaśniewPoetycepokazuje,
jakjestbudowaneiprzekazywanesłowowykreowanewutworzedramatycznym
przezautora.Arystoteleswyróżniaczteryzagadnieniazwiązanezesztukąsło-
wawykreowanegowdramacie.Sątomimesisbędącapodstawowąkategoriąteo-
retyczno-teatralną,aoznaczającąnaśladowanie,odtwarzanierzeczywistości,
poezisokreślającatradycjędyskursupoetologicznego,którejproblemydramatur-
giiikształtowaniaakcjiteatralnejprzynależądoteoriiliteratury,katharsisodsy-
łającadotradycjidyskusjinatematoddziaływaniateatruorazaisthesisodnosząca
siędopłaszczyznyodbioruirozwojuestetykiteatruwwęższymznaczeniu.Ary-
stotelesszczególniezwracauwagęnanaśladownictwozapomocąsłowa,zaśmime-
siswodniesieniudoogólnierozumianejtwórczościpoetyckiejobejmujewedług
niegotrzyobszary:środki,przedmiotisposóbnaśladowaniaumożliwiająceich
klasyfikację.Środkaminaśladowaniasąrytm,mowaiśpiew;przedmiotamina-
śladowaniasąfabuła,charakterpostaci;natomiastsposóbnaśladowaniamożebyć
opowiadającyalbodramatyczny.ChristopherBalme‒teoretykteatru,analizując
koncepcjęArystotelesakonkluduje:
nMimesisjestwyrazempodstawowejzdolnościprzyrodzonejczłowiekowi;niejestje-
dyniewarunkiempercepcjiwidowiskateatralnego,aleposiadauArystotelesaszersze
konotacje.WodniesieniudopoezjiArystotelesodrzucaideękopiowaniaczybezpo-
średniegoodwzorowywaniarzeczywistościizastępujejenaśladowaniemtwórczym,
mogącymbyćnawetidealizowaniem.(ł)Wtensposóbmimesisiartystycznyproces
twórczystająsięsynonimami.Wkontekściearystotelesowskiejfilozofiinaturytozrów-
nanieobuzjawisktkwiwsamejnaturze,któradążynieustanniedostwarzaniacoraz
doskonalszychform”61.
TeoriaArystotelesadałapodstawypóźniejszymnowożytnymkoncepcjomro-
mantykówuznających,iżteatrmabyćobrazemżyciawewszystkichjegoprzeja-
wach,bojakpisałArystotelesntragediajestnaśladowaniemnieludzi,aleakcji,życia,
szczęściainieszczęścia”
.ZArystotelesaczerpaćbędąromantycyokreśleniesposobu
przedstawianiarzeczywistości,żądając,abyteatrbudziłiluzjętak,bywidzmiałzłu-
dzenie,żeotożyjewświecierzeczywistym.Iwtymcelupoetamiałwybieraćzżycia
takiemomenty,abystworzyćzblasków,światła,kolorówiżywychkształtówide-
alną,poetyckąsyntezę.Jednocześnieromantycyzwracaliuwagęnasposób,wjaki
zostanąowewydarzeniaprzedstawionewwarstwiewerbalnej.AzaArystotelesem
postulowali:
61
Ch.Balme,Wprowadzeniedonaukioteatrze,(tł.)W
.Dudzik,M.Leyko,Wyd.NaukowePWN,
Warszawa2002,s.62.