Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sztukajakonarzędzieformowaniazainteresowańirozwojuartystycznego
31
nWobyczajachiuprawomocnieniuzdarzeńtrzebastaletroszczyćsięoto,cokonieczne
albooto,coprawdopodobne,wtensposób,bydanapostaćmówiła,czydziałałastosow-
niedokoniecznościlubzgodniezzasadamiprawdopodobieństwaiżebyistniałakoniecz-
nośćlubprawdopodobieństwownastępstwiezdarzeń”
.
Arystotelesstworzył,takwygodnądlaromantyków,zasadęwolnościtwórczej,
którąodzwierciedladokładniezdaniezPoetyki:
nJeżelipoetajestnaśladowcą,taksamojakbyłbymalarzczyinnyartysta,jestrzecząoczy-
wistą,żenaśladowaćmarzeczywistośćwjednejztrzechform:albotaką,jakąonabyła,
lubjest,albotaką,zajakąsiępodaje,albowreszcietaką,jakąpowinnabyć”
.
Idalej:
nWpoezjinależyprzenosićto,coniemożliweaprawdopodobnenadto,comożliweanie-
prawdopodobne.Trzeba,abypostacibyłyprzedstawianenietylkotakimijakimisą,ale
takżemożliwienajlepiej,gdyżdziełomaprzeróśćmodel”62.
AugustWilhelmSchlegelprzyrównywałpoetędramatycznegodomówcy,rolą
teatrubowiemjestdziałaćnazgromadzonąpubliczność,napinaćjejuwagęoraz
budzićjejwspółczucie63.WspółcześnieJurijŁotmanpiszejużnieoretoryce,ale
oszerszymibardziejuniwersalnymzjawiskuretoryzmu,traktującjejakonjedno
zgłównychkulturowychuniwersaliów,niezależnychodepokiczydominacjiaktual-
negonurtuwkulturze”64,bojaktwierdzi,towłaśniewretorycemaodzwierciedlać
sięnuniwersalnazasadazarównoświadomościindywidualnej,jakiświadomości
zbiorowej”65itoretorykajestnwłaściwaświadomościnaukowejorazartystycznej”66,
anawetnpostulujepotrzebęstworzeniametaretorykirozumianejjakoteoriamyśle-
niatwórczego”67.
Nowoczesnakomunikacjaniewerbalnadefiniowanajestjakonwszelkie,zamierzo-
neiniezamierzone,pozasłowneprzekazywanieinformacji”iobejmujeinformacje
przekazywaneprzezodpowiedniąaranżacjęprzestrzeni,przedmioty,którymiludzie
sięposługują(komunikacjaproksemiczna),ruchyciałalubposzczególnychkończyn,
gesty,mimikę,dotykikontaktfizyczny,spojrzenieiwymianęspojrzeń,postawę,po-
zycjęciała,dystansfizyczny,wyglądfizyczny(komunikacjakinezyjna),wskaźniki
sposobumówienia(komunikacjaparalingwistyczna)obejmującetimbreorazbar-
głosu,ton,siłęgłosu,rytmmówienia,wysokośćgłosu,intonacjęiakcentowanie
62
S.Kolbuszewski,TeoriadramaturomantycznegoaArystoteles,[w:]Polskiteatrromantyczny.
Prolegomenadoestetyki,Gniezno1931,s.127-128.
63
Ibidem,s.94.
64
M.Śmigła,JurijaŁotmanasemiotycznateoriakultury,nEstetykaiKrytyka”
,nr17/18(2/2009-1/2010),
s.266.
65
J.Łotman,Uniwersumumysłu-Semiotycznateoriakultury,(red.,tł.)B.Żyłko,Wyd.Uniwersy-
tetuGdańskiego,Gdańsk2008,s.113.
66
M.Śmigła,JurijaŁotmanał,op.cit.
67
Ibidem.